Rozwój akwakultury w Armenii
Ryszard Kolman1, Vladimir Grinberg2, Hovik Tadevosyan2, Armen Mkrtychian3
1Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
2Ecofish Trade Ltd. Hovtashat, Ararat district, Armenia
3Unifish Ltd. Sayat-Nova, Ararat District, Armenia
Gospodarstwa rybackie w Armenii skoncentrowane są na terenie kotliny ararackiej. Jest to unikalny region położony w południowo-wschodniej części Armenii na wysokości 850-1000 m n.p.m. otoczony górami, wśród których góruje szczyt Araratu – narodowy symbol Armenii (fot.1). Woda z topniejących górskich lodowców, w tym również z biblijnego Araratu, spływa szczelinami w tufie wulkanicznym, głównym składniku podłoża skalnego kotliny na głębokość kilkuset metrów, tam się ogrzewa i gromadzi w podziemnych naturalnych zbiornikach. W zależności od położenia takiego zbiornika jest on źródłem wody o różnej temperaturze, stałej w ciągu całego roku. Zakres dostępnych temperatur mieści się w granicach 10-18°C. Woda jest nisko zmineralizowana i abiotyczna. Do jej wykorzystania do celów rybackich wymaga jedynie natlenienia. Do zasilania gospodarstw rybackich w wodę służą studnie artezyjskie. Są one wiercone na głębokość od 100 do 200 m skąd rurą o średnicy ok. 300 mm woda wypływa na wysokość często kilku metrów w ilości 150 – 300 l sek-1 (fot. 2). Ciśnienie wody wypływającej z takiego rurociągu jest wykorzystywane do jej aeracji na różnej konstrukcji kaskadach (fot. 3). Od niedawna wprowadzono limitowanie pozwoleń na przeprowadzanie wierceń, z uwagi na dużą skalę poboru wody.
W dolinie Araratu zlokalizowanych jest ponad 200 gospodarstw różnej wielkości, a ich łączna produkcja wyniosła w 2009 r. ok. 4500 ton ryb. Głównymi obiektami akwakultury są pstrągi, które stanowią ok. 75% ogólnej ilości chowanych ryb oraz jesiotry. Wśród pstrągów dominuje pstrąg tęczowy, Oncorhynchus mykiss Walb. i jego ksantoryczna morfa (fot. 4). Ponadto jest chowanych pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario L., endemiczne pstrągi sewańskie, Salmo ischian Kessler i Salmo gegarkuni (fot.5), oraz w ograniczonych ilościach palia Salvelinus lepechini Gmelin. Najbardziej ceniony na rynku jest pstrąg sewański, jednakże jego podaż jest stosukowo mała z uwagi na to, że głównym celem hodowli jest odbudowa populacji tego gatunku w jeziorze Sewan. W warunkach akwakultury zostały utworzone stada tarlaków i produkowany jest materiał zarybieniowy. Prace te są finansowane częściowo w ramach programu rządowego, a częściowo to wkład własny hodowców.
W akwakulturze „jesiotrowej” dominuje jesiotr syberyjski Acipenser baerii Br. (fot.6). Jest to zrozumiałe, ponieważ należy on do jesiotrów, które najlepiej realizują swój potencjał wzrostu w stosukowo niskich temperaturach. Jesiotr sprzedawany jest w postaci żywej ryby o średniej masie ok. 2,5 kg, którą osiąga w ciągu 14-16 miesięcy (Grinberg inf. niepubl.). Jest to rewelacyjne tempo wzrostu porównywalne w Polsce jedynie ze wzrostem jesiotra syberyjskiego w warunkach zamkniętego obiegu wody (Kolman 2006). Towarzyszą temu niskie współczynniki pokarmowe nie przekraczające wielkości 1,3. Oszczędne gospodarowanie paszą jest spowodowane tym, że w strukturze kosztów produkcji koszt paszy stanowi 80-85% (Grinberg inf. niepubl.).