Nowe gatunki – innowacyjne technologie w polskiej akwakulturze
Zdzisław Zakęś1, Konrad Partyka1, Marek Hopko1, Agata Kowalska1, Andrzej Wierzbicki2
1Zakład Akwakultury, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
2Hodowla Ryb Ecobarra
Wejście Polski w struktury Unii Europejskiej i absorpcja środków z Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR; Anonim 2006, 2007) skutkowały zauważalnymi zmianami w polskim rybactwie. Co prawda, do tej pory najbardziej uwidoczniły się one w rybołówstwie morskim i przetwórstwie (najwięksi beneficjenci), ale przyczyniły się również do rozwoju i zmian w polskiej akwakulturze. Oczywiście najbardziej zauważalny jest efekt realizacji tzw. operacji twardych, o charakterze inwestycyjnym. Znaczenie dla rozwoju sektora mają jednak również tzw. działania miękkie, związane np. z prowadzeniem szkoleń, kursów i konferencji. W ramach obecnie realizowanego Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO RYBY 2007-2013) upowszechnianie i transfer wiedzy realizowane są w ramach operacji/projektów prowadzonych w zakresie środka 3.1. Działania wspólne. Od 2 lat beneficjentem tego środka jest Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza, który realizuje dwa projekty. Jeden z nich poświęcony jest akwakulturze i wylęgarnictwu, co oczywiście zostało podkreślone w tytule operacji, który otrzymał brzmienie „Upowszechnianie najnowszej wiedzy oraz propagowanie współpracy między przedstawicielami nauki i organizacjami sektora rybackiego w zakresie wylęgarnictwa i podchowu organizmów wodnych” (Umowa nr 00002-61720-OR1400001/10). Termin realizacji operacji to lata 2010-2015. W ramach projektu organizowane są coroczne konferencje „WYLĘGARNIA”, wydawane monografie i prowadzone akcje informacyjno-promocyjne dotyczące akwakultury i wylęgarnictwa. Każdy rok poświęcony jest innej, istotnej dla branży rybackiej problematyce. W 2011 r. były to tzw. nowe gatunki w akwakulturze. Jest to bardzo ważne zagadnienie, bowiem hodowla tego rodzaju organizmów wodnych implikuje rozwój sektora, co trafnie zostało zauważone m.in. w PO RYBY 2007-2013. W jednym z rozporządzeń wykonawczych do tego Programu stwierdza się m.in., że „Pomoc na realizację operacji w ramach środka inwestycje w chów i hodowlę ryb przyznaje się na ... (2) dywersyfikację produkcji organizmów wodnych w kierunku perspektywicznych lub nowych ich gatunków i wprowadzanie nowych technologii w tym zakresie” (Anonim 2009). Upowszechnianie najnowszych informacji, najświeższych osiągnięć w tym zakresie niewątpliwie ma istotne znaczenie. Prowadząc akcję informacyjno-promocyjną w 2011 r., a szczególnie przygotowując film szkoleniowo-promocyjny, w ramach realizowanej przez nas operacji podjęliśmy współpracę ze specjalistyczną farmą rybną, produkującą nowy dla polskiej akwakultury gatunek – barramundi (Lates calcarifer; fot. 1) i stosującą innowacyjne technologie produkcji. Zebrane w trakcie wspólnych działań materiały są naszym zdaniem na tyle interesujące, że postanowiliśmy zaprezentować je w tym krótkim artykule.
Na początek kilka ważniejszych informacji o samym gatunku. Barramundi jest rybą należącą do rzędu okoniokształtnych, rodziny Latidae i naturalnie występuje w regionie Indo-Pacyfiku. Zasięg jej występowania obejmuje obszar od Zatoki Perskiej poprzez południowe wybrzeża Chin, aż po północne, przybrzeżne wody Australii (rys. 1). Zamieszkuje ona bardzo zróżnicowane środowiska (wody słodkie, słonawe i słone) takie jak: rzeki, strumienie, lasy namorzynowe, estuaria i przybrzeżne wody morskie. Barramundi ma wysokie wymagania termiczne. Występuje w wodach, w których temperatura przekracza 20°C (www.fishbase.org).