Wpływ żywienia lina (Tinca tinca) paszami zawierającymi oleje roślinne na skład ciała i dietetyczną jakość filetów
Zdzisław Zakęś1, Barbara Jankowska2, Krystyna Demska-Zakęś3
1Zakład Akwakultury, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
2Katedra Technologii i Chemii Mięsa, Wydział Nauki o Żywności, UWM w Olsztynie
3Katedra Ichtiologii, Wydział Ochrony Środowiska i Rybactwa, UWM w Olsztynie
Właściwie zbilansowana dieta warunkuje prowadzenie efektywnych ekonomicznie hodowli organizmów wodnych. Wśród związków, które należy brać pod uwagę przy formułowaniu składu pasz należy też wymienić tłuszcze. Są one bowiem nie tylko istotnym źródłem energii, ale odgrywają także szereg ważnych funkcji fizjologicznych. Dotyczy to szczególnie tzw. niezbędnych kwasów tłuszczowych (EFA), które wpływają m.in. na rozród, odporność, reakcje stresowe i mechanizmy adaptacyjne ryb. Szczególnie istotne jest zaspokojenie specyficznych dla gatunku wymagań pokarmowych na wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) z rodziny n-3 i n-6. Jak wiemy doskonałym ich źródłem jest tran pozyskiwany z organizmów morskich. Ograniczone i kurczące się zasoby tego komponentu paszowego, a także dynamiczny rozwój akwakultury i wiążący się z tym rosnący popyt na pasze skutkowały koniecznością poszukiwań alternatywnych źródeł tłuszczu. Obecnie na coraz szerszą skalę, jako zamiennik tranu, stosowane są oleje roślinne (VO), np. olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, czy też palmowy. Poszczególne VO charakteryzują się odmiennym składem jakościowym, a wszystkie, w odróżnieniu od tranu, nie zawierają wysocenienasyconych kwasów tłuszczowych (HUFA), np. eikozapentaenowego (EPA, 20:5n-3) i dekozaheksaenowego (DHA, 20:6n-3) (Turchini i in. 2009), bardzo istotnych w przypadku żywienia ryb, szczególnie gatunków morskich.
Stosowanie pasz zawierających VO zazwyczaj nie wpływa na tempo wzrostu ryb. Znajduje natomiast odzwierciedlenie w składzie chemicznym ciała i jakości filetów (Turchini i in. 2009). Dotyczy to zwłaszcza składu jakościowego tłuszczu zawartego w danych częściach ciała, czyli profili kwasów tłuszczowych. Pokarm warunkuje skład chemiczny całego ciała ryb, chociaż należy dodać, że najbardziej stabilny jest skład mięśni, a najbardziej labilny trzewi, np. tłuszczu okołojelitowego.
Celem prezentowanych badań było określenie wpływu żywienia lina paszami suplementowanymi tranem lub olejami roślinnymi na podstawowy skład chemiczny i profile kwasów tłuszczowych całego ciała, filetów i trzewi.
Badaniami objęto ryby przetrzymywane w systemach recyrkulacyjnych (RAS). Analizowane osobniki miały średnią masę ciała ok. 80 g. Informacje dotyczące technicznych i środowiskowych warunków podchowu można znaleźć we wcześniejszej publikacji (Zakęś i in. 2011). Ryby żywiono 4 eksperymentalnymi paszami, które przygotowywano dodając tran (FO) lub oleje roślinne (rzepakowy (RO), lniany (LO) i arachidowy (PO) do tzw. paszy bazowej. Pasze doświadczalne miały zbliżony skład chemiczny (białko 46,8-47,4%, tłuszcz 11,7-12,1%), a ich wartość energetyczna (energia brutto) wynosiła około 20 MJ/kg (szczegóły w Zakęś i in. 2011). Zastosowano standardowe metody analityczne pozwalające na określenie podstawowego składu chemicznego i profili kwasów tłuszczowych całego ciała, filetów i trzewi lina (np. Jankowska i in. 2006).