Żywienie młodocianego sandacza paszami o różnym stosunku wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z szeregu n-3 i n-6 (n-3/n-6 PUFA) – wpływ na status zdrowotny ryb
Agata Kowalska1, Zdzisław Zakęś1, Andrzej K. Siwicki2, Krystyna Demska-Zakęś3
1Zakład Akwakultury, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
2Zakład Patologii i Immunologii Ryb, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
3Katedra Ichtiologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Oleje roślinne (VO) okazały się dobrym zamiennikiem tranu w paszach dla ryb łososiowatych i okoniowatych, w tym sandacza (Torstensen i in. 2005, Kowalska i in. 2010, 2011). Wykazano, że stosowanie nawet dużych dodatków VO do pasz komponowanych, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej ilości/jakości białka, a także niezbędnych kwasów tłuszczowych (EFA), nie wpływa negatywnie na wzrost łososia atlantyckiego i pstrąga tęczowego (Torstensen i in. 2005). Jakkolwiek żywienie sandacza paszą z dużą zawartością VO (80% całkowitej ilości tłuszczu w paszy) nie obniżało wskaźników hodowlanych, to jednak istotnie zmieniało strukturę histologiczną narządów wewnętrznych i biochemiczne parametry krwi ryb (Kowalska i in. 2010, 2011). Stwierdzono, że wzrost zawartości kwasu linolenowego (C18:3 n-3, ALA) czy linolowego (C18:2 n-6, LA) w paszach testowanych na sandaczu wiązało się z niską wakuolizacją komórek wątroby i pyknozą ich jąder oraz wzrostem aktywności ceruloplazminy we krwi ryb. Świadczyć to może o niekorzystnych zmianach w strukturze i metabolizmie hepatocytów. Wykazano również, że nadpodaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z szeregu n-3 (n-3 PUFA) w paszy, wynikająca z jej suplementacji np. olejem lnianym może obniżać odpowiedź immunologiczną ryb (Wang i in. 2006).
Negatywny wpływ żywienia ryb paszami z dodatkiem VO na ich status zdrowotny może się wiązać z deficytem kwasów tłuszczowych istotnych dla właściwego funkcjonowania układu immunologicznego, tj. długołańcuchowych, wysocenienasyconych kwasów tłuszczowych (HUFA), takich jak kwas eikozapentaenowy (C20:5 n-3, EPA) i dokozaheksaenowy (C22:6 n-3, DHA). Fakt ten można też wiązać z zaburzeniami/zahamowaniem metabolicznej biokonwersji ALA do EPA i DHA. Wykazano bowiem, że w przypadku sandacza efektywność biosyntezy EPA i DHA zależy m.in. od ilości kwasów ALA i LA w diecie. Wynika to z faktu, że ALA i LA konkurują o enzymy biorące udział w ich biokonwersji do EPA i DHA lub kwasu arachidonowego (20:4 n-6, ARA) (Jankowska i in. 2003). Wydaje się więc, że istotny może być stosunek prekursorów HUFA (ALA i LA) w paszach dla ryb. Biorąc pod uwagę fakt, że funkcje immunologiczne komórek ogranicza deficyt EFA w diecie (Wang i in. 2006, Lin i Shiau 2007), w przypadku żywienia ryb paszami z wysokim udziałem VO szczególną uwagę należy zwrócić na stan zdrowotny ryb, w tym na wskaźniki odporności.
Stąd też za celowe uznano zbadanie wpływu żywienia juwenalnego sandacza paszami suplementowanymi dwoma olejami roślinnymi (słonecznikowym i lnianym), różniącymi się głównie zawartością ALA i LA na budowę histologiczną wątroby, wskaźniki biochemiczne krwi i parametry immunologiczne.