Jesiotr bałtycki wraca do dorzecza Pregoły
Ryszard Kolman, Mirosław Szczepkowski, Bogusław Zdanowski
Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
W końcu czerwca 2013 roku przeprowadzono pierwsze eksperymentalne zarybienie rzeki Węgorapy narybkiem jesiotra ostronosego Acipenser oxyrinchus. Stanowiło ono inaugurację współpracy w zakresie restytucji jesiotra bałtyckiego w dorzeczu Pregoły, w ramach umów zawartych pomiędzy Instytutem Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie a organizacjami rybackimi i naukowymi z Kaliningradu oraz Lokalną Grupą Rybacką „Wielkie Jeziora Mazurskie” z Węgorzewa, która była współorganizatorem zarybienia. Ryby zostały wpuszczone do rzeki poniżej miejscowości Mieduniszki Wielkie bezpośrednio za śluzą, poniżej której rzeka nabiera naturalnego charakteru (fot.1).
Miejsce zarybienia wybrano nieprzypadkowo. Rzeka Węgorapa jako jedyna z rzek dorzecza Pregoły ma udokumentowane miejsca dawnych tarlisk jesiotra bałtyckiego (Benecke 1880, Kulmatycki 1933). Zlokalizowane one były powyżej Czernichowska (dawny Wystruć). Ten odcinek rzeki utrzymał dobry stan jakości środowiska, zarówno pod względem czystości wody, jak i jakości dna. Rzeka w tym miejscu ma charakter rzeki górskiej, ponieważ jej koryto przebiega wąwozem przecinającym morenę czołową pozostawioną przez ostatni lodowiec. Dno jest żwirowo-kamieniste, a głębokości w głównym nurcie przekraczają 2,0 m. Można więc sądzić, że zostały zachowane dobre warunki dla przyszłego tarła jesiotrów. Poniżej brak jest istotnych przegród wodnych, oprócz niskiego stopnia wodnego w samym Czerniachowsku, który wędrujące w górę rzeki jesiotry prawdopodobnie będą mogły pokonać. W okolicach Czernichowska Węgorapa łączy się z Instruczem, tworząc Pregołę. Jakość wody w Pregole w ostatnim dziesięcioleciu uległa znacznej poprawie, na co wskazują wyniki wieloletnich badań prowadzone przez kaliningradzki oddział Instytutu Oceanologii im. Shershova (A. Gushchin inf. ustna). Również poprawiły się warunki środowiskowe w Zalewie Wiślanym po stronie rosyjskiej, na co miała wpływ jakość wody w Pregole oraz porządkowana gospodarka ściekowa w Kaliningradzie. Ponadto w zalewie pojawił się przed laty, a obecnie występujący w dużych ilościach, doskonały dla jesiotrów obiekt pokarmowy, a mianowicie czarnomorska babka „bycza” Neogobius melanostomus. Wskazują na to niepublikowane wyniki badań przeprowadzone w Zakładzie Ichtiologii IRS na narybku jesiotra syberyjskiego Acipenser baeri odłowionym z Zalewu Wiślanego, gdzie trafił przypadkowo z jednego z obiektów rybackich położonych po stronie rosyjskiej. W przewodach pokarmowych tych jesiotrów masowo występował narybek tego gatunku oraz drapieżnej wioślarki Cercapagis pengoi. Wioślarka ta pochodząca z basenu pontokaspijskiego przywędrowała do Zalewu w latach 90. ubiegłego wieku i ze względu na wielkość i charakter odżywiania jest niebezpieczna dla wylęgu ryb (Hornatkiewicz-Żbik 1999). Z uwagi na to, że narybek jesiotra bałtyckiego zajmie tę samą niszę pokarmową co badany narybek jesiotra syberyjskiego bardzo celowe jest wprowadzenie do tego basenu narybku jesiotra ostronosego, który znajdzie tam dobre warunki pokarmowe, a jednocześnie ograniczy liczebność inwazyjnych obcych gatunków.