Konserwowanie ikry w 30% etanolu i temperaturze –20°C
Michał Korwin-Kossakowski
Zakład Rybactwa Stawowego, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Konserwowanie ikry jest zdecydowanie trudniejsze niż konserwowanie ryb. Większość środków konserwujących zniekształca jaja w stopniu utrudniającym ich obserwację i pomiary (Heins i Baker 1999, Geldmacher i Wieland 1999). Podobnie jak w przypadku ryb, wykonanie pomiarów „na świeżo” bezpośrednio po pobraniu próbki może stanowić problem, zwłaszcza w warunkach terenowych. Ponieważ metoda konserwowania ryb opisana przez Gagliano i in. (2006) i wypróbowana na pięciu gatunkach ryb karpiowatych (Korwin-Kossakowski 2014a, b) okazała się przydatna, spróbowano zastosować ją również do konserwowania ikry.
W Zakładzie Rybactwa Stawowego w Żabieńcu dokonano próby konserwowania jaj karpia i brzany w 30% etanolu zamrożonym w temperaturze –20°C. Dwudniowe zarodki usypiano preparatem Propiscin w stężeniu 2 mg/l przez 5 minut, a następnie fotografowano. Po uśmierceniu zarodków przez przedawkowanie Propiscinu (20 mg/l przez 30 minut) umieszczano je w próbówkach z 30% etanolem. Po 6 godzinach próby umieszczano w laboratoryjnej zamrażarce w temperaturze o zakresie –18-22°C. Jaja karpia rozmrażano, fotografowano i ponownie zamrażano po 10, 30 i 50 dniach. Dla porównania równolegle zakonserwowano próby schładzane (6°C) w 30% etanolu oraz zamrażane (–20°C) w wodzie. Jaja brzany zamrożono w etanolu jeden raz i rozmrożono po 60 dniach. Szczegółowa metodyka opisana jest w pracy Korwin-Kossakowskiego (2014a).
Przystępując do konserwowania jaj w 30% etanolu zwrócić trzeba uwagę na czasową zmianę ich kształtu. Świeże jaja karpia (fot. 1-2) dość szybko po umieszczeniu w etanolu traciły napięcie, a ich osłonki wiotczały (fot. 3). Po około godzinie następowało wyrównanie stężenia płynu wewnątrz i na zewnątrz osłonek, dzięki czemu powracał kulisty kształt jaj (fot. 4).