Patogeny infekcyjne i inwazyjne diagnozowane u ryb pochodzących z ośrodków hodowlanych na terenie Pomorza Środkowego w latach 2013-2016
Agnieszka Lewandowska1, Anetta Bogurska1, Ryszard Chorąży1, Janusz Nyk1, Witold Mazur2
1Inspekcja Weterynaryjna – Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Szczecinie, Zakład Higieny Weterynaryjnej w Szczecinie – Oddział w Koszalinie
2Prywatna praktyka weterynaryjna – Koszalin
Badania patogenów chorób ryb prowadzone są w laboratoriach Inspekcji Weterynaryjnej. Są to pracownie chorób ryb lub chorób ryb i raków. W Inspekcji Weterynaryjnej – Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii w Szczecinie badania ryb prowadzone są w Pracowni Chorób Ryb Zakładu Higieny Weterynaryjnej w Szczecinie – Oddział w Koszalinie. Pracownia ta została wyodrębniona z Pracowni Patologii, jako samodzielna, zarządzeniem nr WIW.D 110.09.2015 Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z dnia 31 lipca 2105 r. w sprawie ustalenia regulaminu organizacyjnego Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii w Szczecinie w uzgodnieniu z Głównym Lekarzem Weterynarii we wrześniu 2015 r. i zatwierdzona przez Wojewodę Zachodniopomorskiego. Od stycznia 2016 r. kierownikiem pracowni jest lek. wet. – specjalista chorób ryb, Agnieszka Lewandowska. W pracowni przeprowadza się badania anatomopatologiczne, parazytologiczne, bakteriologiczne i wirusologiczne ryb. Dominują badania ryb łososiowatych, ponieważ Pomorze Środkowe jest regionem o największej koncentracji ośrodków hodowlanych – łososi, troci wędrownych, pstrągów. W Oddziale ZHW w Koszalinie badania chorób ryb prowadzone są od wczesnych lat 80. XX wieku. W okresie wcześniejszym rozpoczął je lek. wet. Jerzy Sell, kontynuował lek. wet. Witold Mazur i lek. wet. Janusz Nyk wraz z dr Krystyną Paszowską, a następnie badania przejęła lek. wet. Agnieszka Lewandowska. Pracownia Chorób Ryb w Oddziale ZHW w Koszalinie, jako jedna z czterech pracowni w kraju, prowadzi izolację wirusów chorobotwórczych dla ryb z użyciem hodowli komórkowych (VHSV, IHNV, IPNV) oraz dokonuje ich identyfikacji.
W badaniach dominują pstrągi (tęczowy, źródlany, potokowy, palia, sparctic), trocie wędrowne i łososie. Asortyment jest bardzo zróżnicowany, od ikry (badany jest również płyn owodniowy) poprzez wylęg, narybek 0+, 1+, 2+ do selektów i tarlaków. Badania prowadzone są na zlecenie właścicieli ośrodków w ramach nadzoru właścicielskiego oraz na zlecenie Inspekcji Weterynaryjnej – Powiatowego Lekarza Weterynarii w ramach nadzoru urzędowego. Badania właścicielskie zlecane są w celach prewencyjnych lub interwencyjnych, przy wystąpieniu objawów chorobowych u ryb. Badania urzędowe zlecane są w ramach programów monitoringu lub zwalczania chorób zakaźnych ryb (łososiowatych) – wirusowej posocznicy krwotocznej (VHS – viral haemorrhagic septicaemia) i zakaźnej martwicy układu krwiotwórczego (IHN – infectious hematopoiectic necrosis). Bardzo często hodowcy zlecają również badania (szczególnie u małych ryb łososiowatych o masie do 2 g) w kierunku zakaźnej martwicy trzustki (IPN – infectious pancreatic necrosis) ze względu na duże śnięcia ryb i straty materialne. Istotną część badań stanowią badania ryb przed zarybieniami wód otwartych i obrotem materiałem zarybieniowym, hodowlanym i handlowym.