Analiza zmian powierzchni ziemnych stawów rybnych w Polsce po 1945 roku
Andrzej Lirski
Zakład Rybactwa Stawowego, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Polska dysponuje największą powierzchnią stawów karpiowych w Unii Europejskiej (Lirski 2011). Analizowane w artykule powierzchnie dotyczą sztucznych, zbudowanych przez człowieka zbiorników wód śródlądowych (Trzebiatowski 1988), o zróżnicowanej powierzchni – od mniejszej niż jeden ha, do kilkuset ha. Stawy tego typu są zazwyczaj przeznaczone do niskointensywnego lub średniointensywnego chowu ryb, głównie karpia, oraz towarzyszących mu gatunków ryb dodatkowych. Cechą charakterystyczną opisywanych stawów jest możliwość całkowitego, bądź częściowego ich osuszenia oraz powtórnego napełnienia wodą. Średnia głębokość stawów jest zazwyczaj niewielka, nie przekracza 1,0 - 1,2 m. Stawy karpiowe, oprócz swojej podstawowej roli produkcyjnej, pełnią również wiele innych, trudnych do przecenienia ważnych funkcji, takich jak retencja wody, zachowanie bioróżnorodności flory i fauny wodnej, poprawa jakości wody w macierzystej zlewni, stabilizacja mikroklimatu wokół obiektów stawowych, wzmacnianie walorów turystycznych i rekreacyjnych.
Według definicji zawartej w Polskiej Normie staw karpiowy to „staw przeznaczony do chowu, hodowli lub przetrzymywania karpia lub innych gatunków o podobnych wymaganiach środowiskowych, z wodą stagnującą lub słabo przepływającą, nagrzewającą się do temperatury powyżej 20°C w okresie letnim, jest to staw, w którym pokarm naturalny może stanowić podstawę produkcji ryb“.
W artykule przedstawiono analizę zmian powierzchni stawów karpiowych po 1945 roku. Powiększanie powierzchni następowało nie tylko w wyniku budowy nowych obiektów stawowych, lecz także zmian formalnego nazewnictwa, związanych z modyfikowaniem klasyfikacji gruntów, oraz przeklasyfikowywania innych gruntów, w tym nieużytków i lasów na stawy. Różniące się dane literaturowe na temat krajowej powierzchni stawów typu karpiowego wymagają usystematyzowania dostępnych informacji.