Projekt „Uzyskanie krzyżówek karpia sazan x zator, ropsza x zator i sazan x ropsza x zator o zwiększonej odporności na zakażenia wirusowe (CyHV-3, CEV, SVCV, paramyksowirus), jako odpowiedź na zagrożenia we współczesnej hodowli stawowej”
Mikołaj Adamek, Marek Matras, Michał Reichert, Jerzy Adamek
Uniwersytet Medycyny Weterynaryjnej w Hanowerze
Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Rybacki Zakład Doświadczalny w Zatorze, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Choroby wirusowe powodują poważne problemy w akwakulturze oraz w środowisku naturalnym, często wiążą się z bardzo wysoką śmiertelnością. Infekcje wirusowe są trudne w monitorowaniu, ale dzięki rozwojowi nowoczesnych metod wykrywanych jest coraz więcej wirusów, związanych z epizoocjami wcześniej nie kojarzonymi z zakażeniami wirusowymi. W okresie ostatnich piętnastu lat polskie rybactwo poznało dwa nowe bardzo poważne zagrożenia, jakim są choroby wirusowe: KHVD (ang. Koi Herpesvirus Disease) oraz KSD (ang. Koi Sleepy Disease) powodujące masowe śnięcia karpia (Cyprinus carpio). W przypadku KHVD czynnikiem etiologicznym wywołującym straty okazał się trzeci herpeswirus ryb karpiowatych (Cyprinid Herpesvirus-3; CyHV-3) (Waltzek i in. 2005), zwany także herpeswirusem karpia koi (ang. Koi Herpesvirus – KHV) lub wirusem śródmiąższowego zapalenia nerki i martwicy skrzeli karpia (ang. Carp Interstitial Nephritis and Gill Necrosis Virus (CNGV) (Siwicki i in. 2006). Choroba występuje w wielu krajach Europy (Neukirch i in. 1999, Haenen i in. 2004, Pokorova i in. 2007, Taylor i in. 2009), Izraelu (Perelberg i in. 2003), USA (Hedrick i in. 2000), Chinach i Tajwanie (Tu i in. 2004, Dong i in. 2011) oraz Japonii (Sano i in. 2004). Natomiast KSD wywołuje wirus obrzęku karpia (CEV) (Antychowicz 2015, Antychowicz 2016), zwany w języku angielskim Koi Sleepy Disease Virus (KSDV) lub Carp Edema Virus (CEV). Jest to pokswirus wykryty pierwszy raz u karpi koi w Japonii w latach siedemdziesiątych (Oyamatsu i in. 1997). W ostatnich latach przedostał się on do Europy (Jung-Schroers i in. 2015). W 2015 roku wykryto go także w Polsce (Matras i in. 2016). Według Antychowicza (2015) CEV może być podobnym zagrożeniem dla polskiej hodowli karpia, jakim jest CyHV-3. Zakażenia dwoma wyżej wymienionymi wirusami powodują masowe śnięcia karpia (nawet ponad 90%), które w znaczący sposób wpływają na kondycję finansową gospodarstw rybackich w Polsce. Ostatnie badania epidemiologiczne w Niemczech wykazały, że w licznych przypadkach występowania śnięć karpia, wcześniej wiązanych z CyHV-3, wirus CEV był czynnikiem etiologicznym, który do nich doprowadzał (Teitge i in. 2016). Aktualnie w Niemczech wirus CEV jest uważany za większe zagrożenie niż CyHV-3 (Bergmann i in. 2016).