Ryby jako źródło wybranych zagrożeń zdrowotnych u ludzi
Elżbieta Terech-Majewska1, Joanna Pajdak-Czaus1, Patrycja Schulz2, Andrzej Krzysztof Siwicki3
1Katedra Epizootiologii, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
2Katedra Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
3Zakład Patologii i Immunologii Ryb, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Zoonozy, to „choroby odzwierzęce“ i zgodnie z definicją są to choroby przenoszone ze zwierząt na ludzi. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – World Health Organisation) zaleca, aby używać tego terminu w odniesieniu do takich przypadków, w których kręgowce są niezbędne do przetrwania tych czynników w środowisku, a ludzie są przypadkowymi gospodarzami (Gauthieur 2015). Zupełnie inaczej określa to definicja tzw. infekcji wspólnych, w których czynniki patogenne dla zwierząt i ludzi pochodzą ze wspólnego źródła (środowisko lub inne organizmy niż kręgowce). Najprościej termin „zoonoza“ można odnieść do choroby, która przenosi się ze zwierząt (dzikich i udomowionych) na ludzi. Człowiek może się zarazić bezpośrednio od ryb, poprzez kontakt ze środowiskiem wodnym, w którym przebywały zarażone ryby lub poprzez konsumpcję czy też żywność z nich wytworzoną. Te ostatnie także są klasyfikowane jako „choroby odzwierzęce” (Haenen i in. 2013). Poza czynnikami związanymi ze środowiskiem życia ryb, które mogą wpływać na patogenność drobnoustrojów, o zwiększonej podatności na zakażenie może rozstrzygać stan fizjologiczny i status immunologiczny osób narażonych. Dodatkowym czynnikiem usposabiającym jest immunosupresja i stres, niedobory mineralno-witaminowe, uszkodzenie narządów, jak również infekcja HIV/AIDS (Mrlik i in. 2012).
Wiele bakterii uznawanych za zoonotyczne to drobnoustroje fakultatywne u ryb, bytujące naturalnie w środowisku wodnym, co sprawia, że nie jest możliwe rozróżnienie do jakiego typu zakażenia można to przyporządkować (Mrlik i in. 2012, Gauthieur 2015). Wraz z globalnym rozwojem akwakultury i rosnącym znaczeniem międzynarodowego obrotu i handlu żywymi zwierzętami wodnymi oraz ich produktami, szczególną uwagę należy zwrócić na zoonozy, którymi człowiek może się zarazić podczas bezpośredniego kontaktu z rybami lub wodą.