Historyczne występowanie łososia w źródliskach Wisły, czyli jak to w Galicji odtrąbiono sukces introdukcji łososia do szląskiej Wisły, pomimo że był w niej od zawsze
Maciej Wilk
XIX wiek to okres tworzenia się nowoczesnej gospodarki rybackiej, to również okres, w którym w Europie powstają liczne towarzystwa wędkarskie i rybackie. W Krakowie w 1879 roku powstaje Krajowe Towarzystwo Rybackie. Od momentu powstania na terenach ówczesnej Galicji i Lodomerii wyznacza kierunek zmian w gospodarce rybackiej. Współzałożycielem i prezesem zostaje prof. Maksymilian Nowicki. Towarzystwo jako swój podstawowy cel działalności obiera edukację i szerzenie nowoczesnej gospodarki rybackiej, w tym rozwój sportu wędkowego. Od 1881 r. KTR wydaje Okólniki Rybackie. Poziom Okólników jest bardzo wysoki, do dziś stanowią istotne źródło informacji na temat rybactwa i stanu wód w XIX w. W krótkim czasie KTR staje się popularne wśród elit ówczesnej Galicji. Członkami Krajowego Towarzystwa Rybackiego są zarówno przedstawiciele inteligencji, jak i ziemiaństwa. W czasach powstania organizacji wody otwarte były już mocno wyeksploatowane. Ryb w rzekach jest mało. Jednym z podstawowych zadań, jakie stawia sobie KTR jest poprawa rybostanu rzek. Cel ten realizowano, zarówno przez ochronę wód, jak i poprzez zarybienia. W tamtym czasie na terenach Galicji i na Śląsku istnieją już pstrągarnie. Pierwsza w Galicji powstała w 1850 r. (Fiszer 1895). Na Śląsku, w Bielsku istnieje od 1863 roku, wylęgarnia w Brennej powstaje w 1872, a Wiśle Czarnem w 1877 (Guziur, Goryczko). W 1870 roku ośrodek w Pierśćcu, gmina Skoczów, przeprowadza pierwszą inkubację łososia. Ryby łososiowate są sztucznie rozmnażane na potrzeby hodowli stawowych, ale szybko mają miejsca pierwsze zarybienia rzek i jezior. W czasach KTR zarybienia prowadzi się zarówno gatunkami rodzimymi, jak i obcymi. Jednak, jako że rodzimy łosoś to królewska ryba, to zarybienia tym gatunkiem są oczkiem w głowie Towarzystwa. Zarybienia w tamtym czasie odbywały się z prawdziwą pompą, uczestniczą w nich władze państwowe, miejscowi dygnitarze, wszyscy liczą na szybką poprawę podupadłych rzek. Pierwsze symboliczne zarybienie Wisły przeprowadzono z inicjatywy Nowickiego jeszcze przed ukonstytuowaniem się KTR. 20 kwietnia 1879 r. Nowicki zarybia łososiem Wisłę pod Wawelem. W zarybieniu tym uczestniczy arcyksiężna Izabella (Morawski 1879). Nic dziwnego, że KTR od samego początku ściśle współpracuje z Komorą Cieszyńską. Śląska Wisła jest intensywnie zarybiana, np. w 1881 r. dochodzi do zarybienia jej powyżej Skoczowa, do wody trafia 76400 narybku łososiowatych, w tym 46920 sztuk łososi bałtyckich, 4200 kalifornijskich, 3350 troci, 20000 pstrąga i 930 pstrąga amerykańskiego. W 1881 r. w pstrągarni w Wiśle zostaje utworzone stado tarłowe pstrąga amerykańskiego (Nowicki 1881). W 1889/1890 r. dochodzi do przekazania na rzecz Komory 100000 ziaren ikry łososia pochodzącej z wylęgarni Pawła Gutta z Poronina, ikra zostaje umieszczona w ośrodku w Wiśle (Okólniki Rybackie 1891). Kolejne 100000 ikry łososia trafia tu w 1892 (Okólniki Rybackie 1892). Efekty zarybień trudno ocenić w krótkim czasie, zanim łosoś wróci na tarliska mija kilka lat. W tamtych czasach było jeszcze trudniej – łososie występowały naturalnie i zawsze można było powiedzieć, że ryba, która wróciła nie pochodzi z zarybień. W 1892 r. w szóstym numerze Okólników ukazuje się tekst „Skutki zarybienia”.