Tęczanka czerwona (Glossolepis incisus Weber, 1907) w naturze i w akwarium
Maja Prusińska, Grzegorz Wiszniewski, Arkadiusz Duda, Sylwia Jarmołowicz
Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Wyjątkowo atrakcyjnie ubarwiona tęczanka czerwona jest prawdopodobnie jednym z najpopularniejszych w akwarystycznym hobby gatunków z rodziny tęczanek (Melanotaenidae). Rodzina ta obfituje w wiele ryb o dużym znaczeniu w akwarystyce. Ciekawy kształt oraz intensywne kolory tęczanek skłaniają do trzymania tych pięknych ryb w domowych zbiornikach. Nie bez znaczenia jest także różnorodność docelowych rozmiarów, do jakich dorastają poszczególne gatunki tęczanek. Dzięki temu nawet właściciele stosunkowo niewielkich akwariów mogą dobrać takie gatunki, które będą dobrze się czuły w mniejszej objętości wody, zaś właściciele większych mogą pokusić się również o posiadanie spektakularnych tęczanek dużych.
Cechami charakterystycznymi tęczankowatych są przede wszystkim dwie płetwy grzbietowe, ale także wyjątkowo atrakcyjna kolorystyka samców. Z reguły u tęczanek to samce prezentują kolory tak jaskrawe, że nie powstydziłyby się ich ryby raf koralowych, natomiast samice mają ubarwienie znacznie bardziej stonowane. Tak też jest w przypadku tęczanki czerwonej, której nazwa polska związana jest właśnie z żywoczerwonym kolorem samców. W Polsce używamy jedynie tej nazwy, podczas gdy w świecie angielskojęzycznym spotykamy się z wieloma innymi, gdyż poza Red rainbowfish używa się również: Salmon Rainbowfish, Irian Red Rainbowfish czy też New Guinea Rainbowfish.
Obszar występowania tęczanki czerwonej obejmuje jezioro Sentani wraz z przylegającymi do niego ciekami (Irian Jaya Indonezja, Nowa Gwinea). Wskutek zanieczyszczenia jeziora, a także introdukcji kilku gatunków ryb, które w tamtejszych warunkach okazały się być gatunkami inwazyjnymi, środowisko naturalne tęczanki czerwonej uległo znacznym zmianom na gorsze. W jeziorze Sentani spotyka się karpie, tilapie mozambijskie oraz wężogłowy, jednak największym problemem wydaje się rosnąca populacja suma filipińskiego (Clarias batrachus). Został on introdukowany do jeziora w 1997 roku, a obecnie zamieszkuje znacznie większy obszar i wciąż poszerza zasięg występowania o kolejne cieki i zbiorniki. Jest rybą bardzo żarłoczną, szybko rosnącą, a jego zdolność oddychania powietrzem atmosferycznym oraz umiejętność przetrwania okresów suszy daje mu wielką przewagę nad rodzimymi gatunkami ryb. Dodatkowym problemem okazało się również przeniesienie do zbiornika silnie inwazyjnej rośliny - hiacynta wodnego, który w szybkim tempie zarasta powierzchnię wody. W efekcie tych zmian zaczęły pojawiać się coraz częściej deficyty tlenowe, zaś woda utraciła swoją dawną krystaliczną przejrzystość. Wskutek tego liczebność tęczanek czerwonych, występujących niegdyś masowo w wodach jeziora Sentani, w ostatnich latach bardzo spadła.