Wpływ bromelainy na organizm młodocianego sterleta
Grzegorz Wiszniewski, Sylwia Jarmołowicz, Maja Prusińska, Arkadiusz Duda
Zakład Ichtiologii, Hydrobiologii i Ekologii Wód, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Nieodpowiedzialne stosowanie leków, w szczególności antybiotyków jako promotorów wzrostu podczas hodowli ryb, prowadzi do wytworzenia lekooporności patogenów i zmniejszenia potencjału leczniczego tych substancji. Po wprowadzeniu w 2006 r. w krajach Unii Europejskiej zakazu stosowania dodatków antybiotykowych w paszach dla ryb, wzrosło zainteresowanie naturalnymi środkami stymulującymi wzrost oraz poprawiającymi przyswajanie paszy (Christaki i in. 2012, Hassaan i in. 2018). Obecnie na popularności zyskują preparaty zawierające roślinne substancje aktywne, szczególnie te, które wspomagają odporność organizmu człowieka. Kryterium wyboru danego preparatu jest niewątpliwie bezpieczeństwo i zawartość substancji czynnych. Z tego względu na uwagę zasługuje bromelaina, której lecznicze właściwości znane są już od 1975 r.
Bromelaina jest surowym ekstraktem wodnym łodygi i owoców ananasa Ananus comosus (L.). Jej skład stanowi mieszanina endopeptydaz tiolowych oraz substancji niebiałkowych, takich jak fosfataza, glikozydaza, peroksydaza, celulaza, glikoproteiny oraz węglowodany i inhibitory proteaz. Aktywność enzymatyczna bromelainy obejmuje szerokie spektrum w zakresie pH od 5,5 do 8,0 (Pavan i in. 2012), natomiast optimum wynosi 6,0-7,0 przy temperaturze 50-60°C (Manzoor i in. 2016). Posiada ona ogromny potencjał oddziaływania na szereg funkcji fizjologicznych. Przede wszystkim jako enzym, ułatwia trawienie białek poprzez częściową hydrolizę cząsteczek do mniejszych peptydów, tym samym zwiększając ich dostępność w pożywieniu (Fennema, 1996). Przy komponowaniu paszy dla ryb z wysoką zawartością składników roślinnych dodanie enzymu może znacząco poprawić wykorzystanie białka roślinnego przez ryby (Liebert i Portz 2005, Singh i in. 2011).
Wpływ bromelainy na organizmy wodne, zwłaszcza na fizjologię ryb nie był do tej pory dostatecznie zbadany. Jednakże wieloletnie badania nad jej właściwościami pozwalają sądzić, iż może to być skuteczny środek, o wielotorowym działaniu, wspierającym organizm ryb. Dlatego w niniejszych badaniach autorzy podjęli się oceny wpływu dodatku 1% i 2% bromelainy w paszy na parametry hodowlane ryb oraz poprawę wydajności paszy. W przeprowadzonym eksperymencie wykorzystano młodocianego sterleta Acipenser ruthenus (L.), rybę szeroko rozpowszechnioną w akwakulturze. Ze względu na fakt, że jest ona odporna na manipulacje i stres oraz łatwo adaptuje się do nowej paszy, doskonale nadaje się do doświadczeń żywieniowych.