Niepokojące sygnały o aktualnym stanie ekosystemu Zatoki Puckiej
Wawrzyniec A. Wawrzyniak, Juliusz C. Chojnacki, Przemysław Czerniejewski, Sylwia Machula
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Zatoka Pucka nazywana przez miejscowych Kaszubów „Małe Morze” jest jedynym w swoim rodzaju obszarem morskim w Polsce. Tu ustanowiono liczne formy ochrony przyrody, zarówno krajobrazu, siedlisk przyrodniczych (rezerwaty: Beka, Mechelińskie Łąki, Słone Łąki), czy ochronę gatunkową zwierząt i roślin, w tym obszary Natura 2000 (PLH 220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski, PLB 220005 Zatoka Pucka). Od zamierzchłych czasów gospodarka lokalna bazowała i stoi na rybołówstwie i turystyce. Niestety ten unikalny akwen, obecnie zalicza się do najsilniej poddanych antropogenizacji na polskim wybrzeżu, a w szczególności zanieczyszczonych i zeutrofizowanych. Obecnie nawet do 30% ryb demersalnych ma od kilku lat zmiany morfologiczne i chorobowe, noszące znamiona epizoocji o ciągle nieznanej etiologii.
W podejściu ekosystemowym Zatoka Pucka to akwen o odmiennej genezie wydzielonych morfologicznie i hydrologicznie dwóch częściach: Zalew Pucki i Zatoka Pucka Zewnętrzna.
a. Zalew Pucki ukształtował się podczas ustępowania lądolodu po ostatnim zlodowaceniu i obecnie posiada średnią głębokość około 3 m (Nowacki 1993) z dominującą frakcją mineralną dna w postaci piasków drobnoziarnistych. Bez szczegółowego wnikania w struktury mało bioróżnorodnej biocenozy (plankton, bentos, nekton) Zalewu należy zauważyć występujące tu cenne stanowiska łąk podwodnych trawy morskiej Zostera marina (Kruk-Dowgiałło 1994, Kruk-Dowgiałło i Szaniawska 2008), a nekton stanowi w głównej mierze ichtiofauna słodkowodna i częściowo morska (Morawski 1982, Skóra 1993, Jackowski 1998, 2002). Specyficzny charakter ichtiofauny Zalewu ukształtowany przez tradycyjne rybołówstwo nastawione na pozyskiwanie ryb słodkowodnych, potwierdzają również wyniki połowów badawczych sieciami typu Nordic (Neuman i in. 1997, HELCOM 2015).
b. Zatoka Pucka Zewnętrzna jest obszarem genetycznie morskim, z pełną cyrkulacją i wymianą wód z Zatoką Gdańską (Nowacki 1993), z głębokościami często sięgającymi powyżej 50 m. Ciekawsze elementy biocenozy to charakterystyczne zespoły fitobentosu występującego tylko wzdłuż płytkiego dna wokół Półwyspu Helskiego i Rybitwiej Mielizny (Michałek i Kruk Dowgiałło 2014). Natomiast bez opisu struktur planktonu, bentosu czy nektonu, struktura taksonomiczna ichtiofauny opiera się na gatunkach morskich (Skóra 1993, Jackowski 2002).
c. Temperatura i zasolenie wód w Zatoce kształtują dwa czynniki: intensywność napływu wód słodkich z rzek i wielkopowierzchniowego spływu lądowego oraz zmieszania z wodami morskimi. Wydzielony morfologicznie, hydrologicznie i biologicznie Zalew Pucki zalicza się do estuarium II rzędowego w Basenie Gdańskim (Nowacki 1993). Wymiana wód pomiędzy Zalewem Puckim a Basenem Gdańskim trwa około 131 dni i zachodzi przez Cieśninę Głębinkę, Przejście Kuźnickie oraz w zależności od stanu wód i falowania okresowo przez Rybitwią Mieliznę (Nowacki 1993). Temperatura i zasolenie posiada wartości zbliżone w całej kolumnie wody (tab. 1, tab 2).