Biologiczne podstawy intensywnej larwikultury
Katarzyna Palińska-Żarska
Zakład Ichtiologii, Hydrobiologii i Ekologii Wód, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Encyklopedia PWN (2004) definiuje larwę jako „stadium rozwojowe wielu zwierząt, różniące się od osobnika dojrzałego wyglądem, budową i trybem życia”. Definicja stadium larwalnego ryb jest jednak bardziej skomplikowana i często niejednoznaczna. Według niektórych autorów larwa jest stadium wolno pływającym, występującym od momentu wyklucia się z jaja do momentu metamorfozy (Webb 1999). Inne, szersze definicje, opisują okres larwalny jako pewien etap w życiu ryby, charakteryzujący się występowaniem szeregu organów, które zanikają w momencie metamorfozy (np.: fałd płetwowy, skrzela zewnętrzne, woreczek żółtkowy, tymczasowe zęby larwalne), lub są zastępowane innymi organami spełniającymi te same funkcje (Balon 1975, Penaz 2001, Urho 2002).
Szeroko rozumiany pod pojęciem „larwikultura” podchów larw, był stopniowo rozwijany przez ostatnie stulecia. Od prostego odławiania larw ze środowiska naturalnego i przetrzymywania ich w stawach ziemnych, aż po zaawansowane techniki ich pozyskiwania w wyniku sztucznego rozrodu, żywienia i hodowania w optymalnych warunkach w nowoczesnych wylęgarniach (Żarski i in. 2011). Największy i najszybszy postęp w larwikulturze różnych gatunków ryb (głównie morskich) obserwuje się jednak od 1980 roku dzięki gwałtownemu rozwojowi przemysłu akwakulturowego (Dhert i in. 1997). Niemniej, nawet obecnie należy zdawać sobie sprawę z tego, że udoskonalanie protokołów produkcyjnych dla nowych gatunków ryb wprowadzanych do akwakultury trwa wiele lat (Brown i in. 2003).
W ciągu ostatnich kilkunastu lat w intensywnej hodowli larw zaczęto wprowadzać liczne zmiany. Aktualnie główny nacisk kładzie się, nie tyle na ilość wyhodowanych larw, ile na ich jakość. W zawiązku z tym znajomość biologii larw (klucie, napełnianie pęcherza pławnego, odżywianie endogenne, moment przechodzenia na odżywianie egzogenne, zamiana pokarmu, behawior, kanibalizm itd.) w tym bardzo newralgicznym okresie życia jest kluczowym elementem efektywnej larwikultury, która bezpośrednio warunkuje jakość narybku, a później osobników dorosłych (Řyvind i in. 2011). Wyhodowanie larw dobrej jakości jest wymagające i z pewnością o wiele bardziej czasochłonne i kosztowne niż dawniej stosowane metody produkcji, często odbywające się w stawach.