Ocena zasobności bazy żerowej rybołowa Pandion haliaetus w jeziorach Polski północno-wschodniej
Andrzej Kapusta1, Łukasz Porębski2, Krystyna Kalinowska, Maciej Mickiewicz1,
Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke1, Konrad Stawecki1, Dariusz Ulikowski1
1Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
2Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Warszawa
Rybołów Pandion haliaetus jest gatunkiem gniazdującym prawie na wszystkich kontynentach. W Europie gniazduje od Szkocji, przez Niemcy, Skandynawię po Rosję. W skali globalnej rybołów jest gatunkiem niezagrożonym. Według kryteriów Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek zakwalifikowano do kategorii najmniejszej troski (LC) z tendencją wzrostu populacji (BirdLife International 2019). W Niemczech populacja wzrosła do liczebności prawie 650 par, a po drugiej stronie Bałtyku jest ich ponad 4000. Sytuacja rybołowa jest zaskakująco odmienna. Wyniki monitoringu populacji rybołowa w Polsce w latach 2000-2019 potwierdzają spadek liczebności z jednoczesnym kurczeniem się areału lęgowego. W 2019 roku lęgowe ptaki odnotowano jedynie w 27 rewirach. Stwierdzono sukcesywne zamieranie stanowisk lęgowych na terenie Wielkopolski i Mazur, a w ostatnich latach również na pograniczu Pomorza Zachodniego i Wielkopolski (Anderwald 2017, Chodkiewicz i in. 2019). Przyczyny spadku liczebności rybołowa w Polsce nie są wystarczająco poznane.
Rybołów na lęgi wybiera duże kompleksy leśne z licznymi zbiornikami wodnymi. Gniazduje na starych i wysokich drzewach, chętnie zasiedla wyspy na jeziorach. W regionach, gdzie nie jest prześladowany licznie gnieździ się w krajobrazie rolniczym na słupach linii energetycznych. Rybołów odżywia się prawie wyłącznie rybami (Häkkinen 1978). Z tego powodu różnego rodzaju konflikty z rybactwem wymieniane są jako poważne źródło zagrożeń dla populacji rybołowa (Saurola 1997, Schmidt-Rothmund i in. 2014). Zasobność bazy pokarmowej jest wymieniana jako czynnik wpływający na sukces lęgowy i trendy liczebności populacji rybołowów. Niestety brak opracowań, które jednoznacznie określiłyby relacje pomiędzy parametrami charakteryzującymi populację rybołowa a zasobnością żerowisk. Pokarm zdobywa w różnych zbiornikach wodnych. Preferuje płytkie zbiorniki zasobne w ryby przebywające przy powierzchni wody. Skład pokarmu rybołowa zależy od lokalizacji żerowisk. Skład diety rybołowów żerujących na stawach stanowią karpie, liny lub pstrągi tęczowe. Z kolei leszcz, wzdręga, płoć, szczupak i karasie najczęściej były notowane w składzie pokarmu osobników żerujących na jeziorach. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych wspólnie z Komitetem Ochrony Orłów realizują projekt „Ochrona rybołowa na wybranych obszarach SPA Natura 2000 w Polsce”. W artykule przedstawiono wyniki charakteryzujące ichtiofaunę, stan troficzny oraz gospodarkę rybacką w 15 jeziorach Polski północno-wschodniej.