Zastosowanie dodatku mączki z owadów w żywieniu okonia (Perca fluviatilis)
Piotr Niewiadomski1, Sławomir Krejszeff2, Daniel Żarski3, Katarzyna Palińska-Żarska2 Małgorzata Woźniak1, Piotr Gomułka1, Maciej Rożyński2, Zdzisław Zakęś2
1Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
2Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
3Zakład Biologii Gamet i Zarodka, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie
Obecny wzrost liczby ludności na świecie powoduje coraz większe zapotrzebowanie na żywność, a w szczególności na białka pochodzenia zwierzęcego (Makkar i in. 2014). Prognoza FAO przewiduje, że aby zaspokoić wciąż rosnące zapotrzebowanie światowa produkcja i konsumpcja mięsa do 2050 roku zostanie podwojona, w porównaniu do produkcji z 2000 roku (Steinfeld i in. 2006). Niemniej jednak produkcja wołowiny, wieprzowiny oraz drobiu osiągnęła już niemal swoje maksymalne poziomy, co zmusza ludzi do stałego szukania nowych źródeł łatwo przyswajalnego białka.
Najczęściej stosowanym komponentem w żywieniu zwierząt gospodarskich jest soja oraz koncentrat z białka sojowego, ze względu na łatwą i dużą dostępność. Jednak możliwości produkcyjne roślin uprawnych, w tym także soi, stają się coraz bardziej ograniczone ze względu na brak nowych powierzchni nadających się pod ich uprawę (Khusro i in. 2012). Dodatkowo zastosowanie obostrzeń dotyczących wprowadzania na rynek organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO) do krajów Unii Europejskiej (UE), w tym soi, spowoduje zmniejszoną podaż wielu gatunków roślin, a co się z tym wiąże, wzrost kosztów produkcji zwierząt gospodarskich. Dlatego też poszukiwanie alternatywnych komponentów, które będą tanie, zdrowe oraz z powodzeniem stosowane w paszach zwierzęcych, stanie się jednym z głównych wyzwań na najbliższe lata dla producentów w krajach UE. Nowe Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/893 z dnia 24 maja 2017 roku (obowiązujące od 2018 roku w Polsce) umożliwia wprowadzenie do żywienia zwierząt nowych źródeł białka (w tym np. owadów).
Wysoki potencjał owadów w żywieniu zwierząt wynika między innymi z niskich kosztów ich hodowli (Salomone i in. 2017). Poza tym hodowle owadów są przyjazne dla środowiska, gdyż owady bardzo często mogą być karmione odpadami wytwarzanymi przez ludzi, stanowiąc tym samym ważny element w recyklingu odpadów biodegradowalnych (Katayama i in. 2014). Większość owadów, które mogą być z powodzeniem wykorzystywane do produkcji pasz zwierzęcych, w tym np. mącznik młynarek (Tenebrio molitor) i czarny żołnierz (Hermetia illucens) mają krótki cykl życiowy, który trwa średnio od 11 do 13 tygodni (Li i in. 2013, Nogales-Mérida i in. 2018). Analiza podstawowa składu ciała larw tych gatunków wykazała zawartość wysoce przyswajalnego białka, tłuszczu i węglowodanów w przeliczeniu na suchą masę (Sanchez-Muros i in. 2015, Nogales-Mérida i in. 2018). Larwy obu gatunków posiadają również dobry profil aminokwasowy, z dużą ilością aminokwasów egzogennych, takich jak metionina, leucyna, lizyna i histydyna. A ponadto istnieje pewna możliwość kształtowania ich profilu aminokwasowego, w zależności od podawanego pokarmu (Barroso i in. 2014, Nogales-Mérida i in. 2018).
Możliwość zastosowania mączek z owadów w żywieniu ryb była już niejednokrotnie brana pod uwagę. Do tej pory testowano je w żywieniu ryb, takich jak na przykład: sum afrykański (Clarias gariepinus) (Ng i in. 2001), sumik karłowaty (Ameiurus nebulosus) (Roncarati i in. 2014), sum żółty (Pelteobagrus fulvidraco) (Su i in. 2017), tilapia nilowa (Oreochromis niloticus) (Sanchez-Muros i in. 2015), labraks (Dicentrarchus labrax) (Henry i in. 2018), pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) (Belforti i in. 2015) oraz u jednego z gatunków karmazyna (Sebastes schlegeli) (Khosravi i in. 2018).
Okoń (Perca fluviatilis) uznawany jest za jeden z najbardziej obiecujących gatunków do dywersyfikacji europejskiej słodkowodnej produkcji akwakultury (Sulistyo i in. 1998, Migaud i in. 2002, Żarski i in. 2017). Dlatego w sposób oczywisty znalazł się on na liście gatunków, na których podjęto próbę oceny przydatności zastosowania mączki z owadów w jego żywieniu. W związku z tym celem niniejszych badań była ocena wpływu dodatku mączki z mącznika młynarka i mączki z czarnego żołnierza, jako składnika pasz komponowanych, na efekty podchowu okonia.