Wpływ dawek paszy na wzrost oraz zróżnicowanie masy ciała sandacza (Sander lucioperca) na różnych etapach jego podchowu w systemie recyrkulacyjnym
Michał Kozłowski, Mirosław Szczepkowski, Iwona Piotrowska, Bożena Szczepkowska
Zakład Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
W ostatnich latach produkcja ryb okoniowatych, w szczególności sandacza (Sander lucioperca), cieszy się coraz większą popularnością w Europie Zachodniej i Środkowej. Gatunek ten jest uważany za perspektywiczny dla europejskiej akwakultury (Zakęś 2009). Z tego powodu realizowane są liczne projekty badawcze, których celem jest udoskonalanie metod podchowu sandacza w systemach recyrkulacyjnych (RAS; np. Molnár i in. 2004, Steenfeldt 2015).
Większość gatunków ryb hodowanych w akwakulturze wykazuje się znacznym osobniczym zróżnicowaniem wielkości ciała. Wiedząc jak zarządzać indywidualną zmiennością masy ciała i pobieraniem paszy, przyczyniamy się do maksymalizacji wydajności produkcji poprzez zmniejszenie zużycia paszy i poprawę jakości wody (McCarthy i in. 1992, Jobling i Baardvik 1994). Szczególnie ważne jest to przy produkcji ryb okoniowatych, które są bardzo wrażliwe na zmiany parametrów wody. Nawet niskie stężenia amoniaku i azotynów mogą być dla nich szkodliwe (Fontaine i in. 1997, Stejskal i in. 2009).
U niektórych gatunków ryb wzrost zmienności masy ciała sprzyja kanibalizmowi, czyli wzrostowi śmiertelności (Baras i Jobling 2002). Ustalenie hierarchii w stadzie zostało uznane za najważniejszy czynnik odpowiedzialny za wzrost zmienności masy ciała obserwowany u ryb (Johnsson 1997). Osobniki dominujące (zazwyczaj większe) wpływają hamująco na wzrost i spożycie paszy przez ryby mniejsze (podporządkowane) (Cutts i in. 1998). Jedynym zabiegiem, który jest wykonywany rutynowo w akwakulturze i minimalizuje zmienność wewnątrzgrupową jest sortowanie. Zabieg ten zmienia niejednorodną wielkościowo strukturę stada na w miarę jednorodną, ale w kilku odsortowanych grupach. W ten sposób przyjmuje się, że odseparowane ryby mniejsze mają możliwość zrekompensowania swojego wzrostu (Jobling 1995). W kilku badaniach testowano to założenie, a wyniki tych badań są sprzeczne. Dla pewnych gatunków wykazano, że małe ryby zwiększały tempo wzrostu (Brzeski i Doyle 1995, Seppä i in. 1999). Jednak dla wielu innych gatunków sortowanie nie miało korzystnego wpływu na wzrost mniejszych osobników (Sunde i in. 1998).
Niektóre prace nad sortowaniem sandacza wykazały również, że zabieg ten nie poprawia efektów produkcji sandacza (Zakęś i in. 2004, Szczepkowski i in. 2011). Dodatkowo powoduje on stres u ryb, który objawia się niejedzeniem paszy przez parę dni, co skutkuje obniżeniem efektywności produkcji (Kozłowski i in. 2009). W związku z tym przeprowadzono doświadczenie, w którym testowano wpływ dawek paszy na efekty hodowli sandacza w RAS. Przeprowadzono dwa eksperymenty. W pierwszym podchowywano sandacze o podobnej masie ciała, a w drugim obsada każdego basenu składała się z trzech różnych klas wielkości sandacza.