Zimowy kontra letni plankton i ichtiofauna jezior dystroficznych na tle warunków środowiskowych
Krystyna Kalinowska, Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke, Dariusz Ulikowski,
Elżbieta Bogacka-Kapusta, Konrad Stawecki, Piotr Traczuk
Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Jeziora dystroficzne (humusowe) charakteryzują się obniżonym odczynem wód, niskim przewodnictwem elektrolitycznym oraz stosunkowo niskim stężeniem mineralnych form pierwiastków biogennych. Cechują się z reguły podwyższoną zawartością substancji humusowych, dostarczanych z otaczających je torfowisk, które nadają ich wodom charakterystyczną brązową barwę. Związki te ograniczają przenikanie światła w głąb toni wodnej (Drzymulska i Zieliński 2013), co skutkuje redukcją widzialności krążka Secchiego, ograniczeniem zasięgu strefy eufotycznej i zmniejszeniem produkcji pierwotnej (Jones i Ilmavirta 1978). Jeziora dystroficzne wyróżniają się również ostrym gradientem termicznym i z reguły niewielkim zasięgiem warstwy dobrze natlenionych wód (Karpowicz i Ejsmont-Karabin 2018). Ich cechą charakterystyczną jest także niska liczba taksonów i znaczna redukcja zagęszczenia planktonu (Górniak 1993, 1996, Górniak i in. 1999).
Większość badań w tego typu zbiornikach prowadzono głównie latem, natomiast struktura i funkcjonowanie zespołów organizmów w ekosystemach jezior dystroficznych zimą poznane są jedynie w niewielkim stopniu. Tymczasem okres zimowy w jeziorach dystroficznych wydaje się być szczególnie interesujący, ponieważ niska temperatura wody oraz pokrywa lodowa i śnieżna, oprócz dużej ilości substancji humusowych i niskich wartości pH, mogą silnie ograniczać rozwój wielu grup organizmów. Teoretycznie w takich warunkach bogactwo gatunkowe i obfitość fito- i zooplanktonu powinny być stosunkowo niskie.
Celem badań było określenie składu gatunkowego, liczebności i biomasy fitoplanktonu, orzęsków, wrotków, skorupiaków i ryb na tle abiotycznych warunków środowiskowych w okresie zimowym i letnim w pięciu jeziorach dystroficznych położonych w Wigierskim Parku Narodowym.