Ogólne zasady postępowania z rybami i doboru urządzeń hodowlanych przy produkcji materiału zarybieniowego
Mirosław Szczepkowski, Bożena Szczepkowska
Zakład Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Zrównoważony rozwój rybactwa w coraz większym stopniu wymaga uwzględniania niekorzystnych zmian w jego otoczeniu. Wśród zmian środowiskowych, należy tu wymienić rosnący stale wpływ kormorana czarnego. Biorąc dodatkowo pod uwagę istniejącą presję połowową ze strony rybactwa komercyjnego i wędkarstwa, konsekwencją zachodzących zmian jest konieczność wspomagania naturalnych populacji ryb. W tym celu podejmuje się szereg działań z zakresu ochrony środowiska wodnego, regulacji dotyczących połowów rybackich i wędkarskich, a także uzupełniania naturalnych zasobów ryb poprzez wprowadzanie materiału zarybieniowego. To ostatnie zagadnienie obecnie zyskuje na znaczeniu, ze względu na coraz powszechniejsze ograniczenie możliwości naturalnego rozrodu. Dotyczy to szczególnie gatunków o wysokich wymogach środowiskowych (koregonidy), związanych rozrodczo z kurczącą się strefą litoralową (szczupak), czy też podejmujących wędrówki rozrodcze (np. łososiowate, certa, węgorz).
W ostatnich latach ma miejsce gwałtowny rozwój technologii intensywnego chowu większości gatunków ryb, zwłaszcza z wykorzystaniem systemów recyrkulacyjnych (Zakęś i Partyka 2013). Wykorzystuje się w nich pasze komponowane o odpowiednim składzie chemicznym i zbilansowane pod względem energetycznym. Są one przeznaczone dla różnych gatunków i różnych ich stadiów rozwojowych, w tym również do zarybień wód otwartych. Chociaż stosowanie zarybień jest powszechne w gospodarce rybacko-wędkarskiej, to zwraca się także uwagę na czasem niejednoznaczne ich efekty (Ciereszko 2014). Często jest to wynikiem braku wiedzy na temat efektywności wykorzystywania różnych form materiału zarybieniowego, szczególnie pochodzących z nowych, obecnie rozwijanych technologii chowu. Bardzo duże znaczenie w całym procesie, począwszy od rozrodu, poprzez podchów, a na zarybieniach kończąc, ma sposób przygotowania materiału zarybieniowego. Bez wątpienia zapewnienie na wszystkich etapach właściwych warunków jest kluczowym elementem umożliwiającym osiągnięcie końcowego celu, jakim jest zaadaptowanie się wychowanych ryb do warunków naturalnych.
Poniżej omówiono najważniejsze czynniki i sposoby postępowania mogące mieć wpływ na jakość materiału przeznaczonego do zarybień i jego losy w środowisku naturalnym.