Stan zdrowotny i kondycyjny węgorza w polskich wodach – aktualny stan wiedzy
Andrzej K. Siwicki2, Stanisław Robak1, Barbara Kazuń1, Krzysztof Kazuń1, Patrycja Schulz1, Elżbieta Terech-Majewska2
1Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
2Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Ochrona zasobów naturalnych jest integralną częścią realizowanych przez Instytut Rybactwa Śródlądowego projektów, dotyczących zarybiania i monitorowania zasobów istotnych gospodarczo gatunków ryb w Polsce. Jednym z istotnych gatunków jest węgorz europejski (Anguilla anguilla), zasiedlający naszą strefę klimatyczną. W ramach realizowanych projektów istotnym elementem jest ocena stanu kondycyjnego i zdrowotnego narybku węgorza przeznaczonego do zarybiania tzw. wód otwartych oraz stałe monitorowanie stanu kondycyjnego i zdrowotnego tych ryb po zarybieniu w różnych akwenach. Badania w tym zakresie podjęto już w 2006 roku, jeszcze w ramach tematu statutowego Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, a wyniki tych badań stanowiły podstawę do przygotowania i realizacji projektów badawczych finansowanych między innymi przez Unię Europejską (Robak i in. 2014).
Węgorz europejski (A. anguilla), podobnie jak węgorz amerykański (A. rostrata) i japoński (A. japanica), są szczególnie narażone na zmiany środowiska bytowania związane z długotrwałą wędrówką. Stres wywołany wędrówką na duże odległości w stale zmieniających się warunkach środowiskowych jest czynnikiem powodującym między innymi dużą utratę zasobów energetycznych oraz obniżenie odporności nieswoistej, co predysponuje do rozwoju chorób wywołanych często przez warunkowo patogenne mikroorganizmy. Węgorz europejski należy do cenionych gatunków ryb w europejskiej gospodarce rybackiej. Początkowo produkcja węgorza oparta była na odłowach prowadzonych w warunkach naturalnych, natomiast wraz z rozwojem nowoczesnych technologii podchowu i tuczu ryb została wprowadzona do warunków kontrolowanych. Systemy zamknięte typu RAS (Recirculation Aquatic System) stały się podstawową technologią chowu tego gatunku na skalę przemysłową. W wyniku prowadzonego podchowu uzyskiwany jest materiał zarybieniowy oraz ryby towarowe (Robak 2006, Robak i in. 2007). Jak potwierdzają badania Robaka i Przystawika (2007), podchów kontrolowany węgorza stanowi ważny element ochrony tego gatunku, umożliwiając osiągnięcie wyższego wskaźnika przeżywalności ryb w okresie podchowu (fot. 1). Równocześnie wprowadzenie nowych metod ochrony zdrowia węgorza w podchowach kontrolowanych w znaczący sposób ograniczyło straty powodowane chorobami (Siwicki i in. 2009, 2011). Pomimo zapewnienia optymalnych warunków podchowu i tuczu, intensywna produkcja zwiększa zagrożenie występowania nowych jednostek chorobowych, a szczególnie wirusowych, bakteryjnych czy pasożytniczych.