Charakterystyka populacji inwazyjnego gatunku sumika karłowatego Ameiurus nebulosus w mezotroficznym jeziorze Jegocinek (Polska północno-wschodnia)
Dariusz Ulikowski, Piotr Traczuk, Krystyna Kalinowska
Zakład Rybactwa Jeziorowego, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Sumik karłowaty Ameiurus nebulosus (Lesueur 1819), pochodzący z Ameryki Północnej jest obcym gatunkiem ryby zasiedlającym wiele ekosystemów wodnych w Europie, Azji, Ameryce Południowej oraz na Hawajach i Nowej Zelandii (Grabowska i in. 2010, Lusk i in. 2010, Semenchenko 2011, Rutkayová i in. 2012, Kutsokon i in. 2018, Popov i Kotova 2020). W Polsce był introdukowany w roku 1885 do stawów hodowlanych (w pobliżu dopływu Odry na Pojezierzu Pomorskim), skąd rozprzestrzenił się do rzek i jezior (Horoszewicz 1971). Po II wojnie światowej zaobserwowano szybką ekspansję tego gatunku (Grabowska i in. 2010). Obecnie występuje w jeziorach i rzekach położonych głównie na południu Polski (Kolejko 1998, Kornijów i in. 2003, Rechulicz i in. 2015, Rechulicz i Płaska 2018, 2019, Szlakowski i in. 2019). W systemie Wielkich Jezior Mazurskich jego obecność stwierdzono w dwóch jeziorach eutroficznych dorzecza rzeki Łyny w 2010 roku (Kapusta i in. 2010).
Sumik karłowaty jest gatunkiem bentosowym o niewielkich wymiarach ciała. W nowo zasiedlonym, obcym dla niego środowisku, osiąga długość ciała 25 cm i masę 300 g (Kapusta i in. 2010, Rechulicz i in. 2015, Rechulicz i Płaska 2018). W rodzimym środowisku jednak może osiągać znacznie większe rozmiary, przekraczając 50 cm długości ciała i osiągając masę do ok. 3 kg (Scott i Crossman 1973). Sumik karłowaty jest w stanie zasiedlać różnorodne ekosystemy wodne, z uwagi na tolerancję niskich zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie (0,2 mg l-1) oraz szerokich zakresów temperatury od 5 do 30°C (Keast 1985a) i odczynu wody (pH 3,4 – 9,1) (Kolejko 1998), które z kolei mogą być czynnikami ograniczającymi rozwój innych gatunków ryb (Scott i Crossman 1973). Sumik jest gatunkiem wszystkożernym (Kline i Wood 1996, Collier i in. 2018, Rechulicz i Płaska 2019). Dorosłe osobniki, zwłaszcza te powyżej 14 cm mogą odżywiać się małymi rybami o długości ciała ok. 7 cm, jak płoć, ukleja i jazgarz, oraz ich ikrą (Keast 1985b, Barnes i Hicks 2003), a także rakami (Keast 1985b). Najczęściej jest to jednak pokarm występujący najobficiej w środowisku jego bytowania (Barnes i Hicks 2003, Rechulicz i Płaska 2019).
Celem badań było określenie obfitości, struktury wielkościowej sumika karłowatego i jego udziału w ichtiofaunie mezotroficznego jeziora Jegocinek, położonego na Pojezierzu Mazurskim w północno-wschodniej Polsce.