Działania innowacyjne w akwakulturze realizowane w ramach unijnych programów pomocowych w Polsce
Zdzisław Zakęś
Zakład Akwakultury, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Innowacje, innowacyjność oraz innowacyjna gospodarka to słowa klucze ostatnio powszechnie używane w polskich mediach. Słusznie przyjmuje się, że budowanie konkurencyjności danej gospodarki, sektora, a nawet przedsiębiorstwa determinowane jest zdolnościami i efektywnością wdrażania innowacji, czyli innowacyjnością danego podmiotu gospodarczego. Szczególnie podatne na innowacje powinny być młodsze sektory gospodarki, do których należy zaliczyć m.in. akwakulturę, obecnie najprężniej rozwijający się sektor rolnictwa w skali globalnej. Co istotne, nie do końca wiadomo, co jest innowacją, co może, albo lepiej co powinno być uznawane za rozwiązanie innowacyjne.
W teorii za innowację uznaje się każdą zmianę, która coś ulepsza i daje nową jakość. W wielu definicjach podkreśla się jednak praktyczne znaczenie innowacji. W skrócie jest to zastosowanie nowej wiedzy w procesie produkcji (Begg i in. 1997). W Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka przez innowacyjność rozumie się wdrożenie nowości do praktyki. Z kolei innowacja to „wprowadzenie do praktyki nowego lub znacznie ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu, procesu, marketingu i organizacji” (Anonim 2011a). Generalnie, innowacje dzielimy na: technologiczne/techniczne, organizacyjne, procesowe i marketingowe. Często wszystkie typy innowacji występują łącznie, zwłaszcza w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w sektorze akwakultury. Przykładem doskonale obrazującym złożoność innowacji w przedsiębiorstwach akwakultury może być wprowadzenie nowego gatunku ryby do intensywnej hodowli w systemach recyrkulacyjnych (RAS). W takim przypadku opracować należy technologię produkcji uwzględniającą wymagania środowiskowe, behawioralne i żywieniowe gatunku (innowacja technologiczna). Oczywiście decyzje, co do zasadności jego produkcji powinny być poprzedzone analizą rynku, jego potrzeb i preferencji konsumentów. Kolejnym krokiem są innowacje techniczne polegające na zaprojektowaniu i skonstruowaniu linii produkcyjnych odpowiednich do określonych założeń technologicznych. Opracowane powinny być procedury obsługi poszczególnych linii produkcyjnych, standardy pracy i bezpieczeństwa (innowacja procesowa). Innowacja organizacyjna polegałaby na zatrudnieniu odpowiednio wyszkolonego personelu i/lub przeszkoleniu pracowników. Ważnym elementem kompleksowego działania innowacyjnego jest opracowanie strategii sprzedaży i dystrybucji produktu (innowacja marketingowa). Dla porównania w przedsiębiorstwach usługowych zastosowanie mają przede wszystkim innowacje organizacyjne i/lub marketingowe.