Iridowirusy patogenne dla ryb jesiotrowatych – aktualny stan wiedzy
Patrycja Schulz1, Karolina Duk1, Barbara Kazuń1, Krzysztof Kazuń1,
Elżbieta Terech-Majewska2, Joanna Pajdak-Czaus2, Andrzej K. Siwicki3
1Zakład Ichtiopatologii i Ochrony Zdrowia Ryb, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
2Katedra Epizootiologii, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
3Katedra Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Jesiotrowate (Acipenseridae) to jedna z niewielu żyjących rodzin zwierząt, reprezentujących pozostałości prehistorycznego życia na Ziemi jako „żywe skamieniałości“. Rosnące znaczenie hodowli jesiotrów na całym świecie związane jest z produkcją kawioru i mięsa ryb, a także z wdrażaniem programów restytucji, mających na celu ratowanie zagrożonych dzikich populacji (Bronzi i Rosenthal 2014). Rosnące znaczenie tej gałęzi akwakultury sprawia, że choroby tych ryb, stają się przedmiotem zainteresowania ichtiopatologów. Największym zagrożeniem wydają się być pojawiające się choroby zakaźne, przede wszystkim wirusowe, które mogą stać się poważnym zagrożeniem zarówno dla rozwoju sektora akwakultury, jak i powodzenia programów restytucji jesiotra w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce.
Wirusy z rodziny Iridoviridae to duże, dwuniciowe wirusy DNA. Rodzina ta dzieli się na dwie podrodziny: Alphairidovirinae i Betairidovirinae. Pierwsza z nich składa się z trzech rodzajów (Ranavirus, Megalocytivirus i Lymphocystivirus), których przedstawiciele zakażają głównie zmiennocieplne kręgowce, takie jak ryby, płazy i gady, podczas gdy druga zawiera cztery rodzaje (Chloriridovirus, Daphniairidovirus, Decapodiridovirus i Iridovirus), które zakażają głównie bezkręgowce, takie jak owady i skorupiaki (Hick i in. 2016) (rys. 1).
Iridowirusy są szeroko rozpowszechnione w różnych środowiskach i wśród różnych żywicieli. Zakażenia mogą być bezobjawowe lub jawne, a u kręgowców mogą prowadzić do wysokiej śmiertelności. Patogeny te są również przedmiotem bezpieczeństwa biologicznego i kontroli regulacyjnych, ponieważ różne gatunki wirusów stanowią zagrożenie dla populacji ryb, które potencjalnie mogą rozprzestrzeniać się na szerszym obszarze geograficznym. Iridowirusy charakteryzują się wysoką zjadliwością, która może skutkować masowymi śnięciami, zbliżonymi do 100% obsady.