Porównanie efektów rozrodu jesiotrów hodowanych w stawach i systemach recyrkulacyjnych
Mirosław Szczepkowski, Bożena Szczepkowska, Iwona Piotrowska, Michał Kozłowski
Zakład Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Ryby jesiotrowate zajmują coraz ważniejsze miejsce w rodzimej akwakulturze. Najczęściej są hodowane w stawach z naturalną termiką wody. W naszych warunkach klimatycznych okres efektywnego wzrostu ryb jest dość krótki, podobnie jak w przypadku innych gatunków ciepłolubnych i ogranicza się najczęściej do miesięcy pomiędzy majem a październikiem. Dlatego bardzo ważne jest, aby możliwie wcześnie uzyskiwać materiał do obsady urządzeń hodowlanych. Naturalny rozród jesiotrów odbywa się w temperaturze wody około 15-18°C, co zazwyczaj ma miejsce około połowy maja. Natomiast przeprowadzenie tarła we wcześniejszym terminie wymaga korzystania z wód podgrzanych (np. zrzutów wód chłodniczych z elektrowni) lub systemów recyrkulacyjnych (RAS).
Podstawowym wyjściowym materiałem hodowlanym jesiotrów jest narybek o masie ciała w zakresie 5-20 g. Aby uzyskać go na koniec kwietnia lub początek maja, rozród powinien być przeprowadzony już w lutym. Metoda rozrodu pozasezonowego, z wykorzystaniem tarlaków utrzymywanych w okresie wzrostu w stawach i przenoszonych bezpośrednio przed tarłem do systemów tarłowych wyposażonych w termoregulację, została już opracowana (Kolman i Szczepkowski 2001). Jej wadą jest fakt, że w bardzo chłodnych zimach, z silnymi mrozami i grubą pokrywą lodową dostęp do tarlaków jest utrudniony lub wręcz niemożliwy. Przykładem może być obecny 2021 rok, gdy stawy z tarlakami jesiotrów były pokryte lodem do końca marca. Biorąc pod uwagę dalsze przygotowanie tarlaków do rozrodu, jego przeprowadzenie byłoby możliwe najwcześniej po kolejnych kilku tygodniach, czyli praktycznie wówczas, gdy powinniśmy już mieć narybek do podchowu.
Rozwiązaniem tego problemu może być wykorzystywanie tarlaków przetrzymywanych stale w warunkach kontrolowanych, w systemach RAS. Wymaga to jednak odpowiednich warunków technicznych oraz opracowania procedur umożliwiających uzyskanie pożądanych efektów. Szczególnie ten ostatni czynnik ma istotne znaczenie, ponieważ warunki w systemach recyrkulacyjnych różnią się pod bardzo wieloma względami od warunków istniejących w stawach.
Badania nad rozrodem ryb jesiotrowatych od wielu lat prowadzone są w Zakładzie Hodowli Ryb Jesiotrowatych w Pieczarkach należącym do Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie (ZHRJ IRS w Olsztynie). W ramach tych prac stada tarłowe utrzymywane są zarówno w stawach, jak i systemach recyrkulacyjnych. W niniejszej pracy opisano stosowane procedury i wyniki sztucznego rozrodu tarlaków pochodzących z tych odmiennych warunków.