Akcje obywatelskie wsparciem restytucji jesiotra bałtyckiego
Sebastian Staśkiewicz1, Andrzej Kapusta2
1Fundacja Ratuj Ryby
2Zakład Ichtiologii, Hydrobiologii i Ekologii Wód, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
Terminem nauka obywatelska określane są działania, których wspólnym mianownikiem jest zbieranie danych przez wolontariuszy. Termin ten został zdefiniowany w latach 70., a następnie znacznie rozwinięty. Pierwotne zaangażowanie nieprofesjonalnych badaczy w gromadzenie danych naturalnie ewoluowało w kierunku dobrowolnego uczestnictwa osób niezawodowo zajmujących się badaniami naukowymi w projekcie naukowym na każdym jego etapie. Programy nauki obywatelskiej różnią się poziomem odpowiedzialności członków społeczeństwa, od tych, w których naukowcy są zaangażowani do prowadzenia prac w imieniu społeczeństwa, od tych, w których członkowie społeczeństwa niezależnie prowadzą wszystkie aspekty programu, w tym projektowanie, wdrażanie, analizę i raportowanie (Fairclough i in. 2014). Prawdopodobnie najbardziej powszechne są programy, w których członkowie społeczeństwa są ochotnikami zbierającymi dane. Programy takie są w ostatnich latach coraz częściej wykorzystywane do monitorowania organizmów i środowisk, zarówno lądowych, jak i wodnych, m.in. wędkarze jako pierwsi informowali o śnięciach ryb w Odrze. Projekty nauki obywatelskiej mają zwykle na celu przyciągnięcie dużej liczby ochotników, co może pozwolić na zgromadzenie znacznych zbiorów danych o znacznym zasięgu przestrzennym i/lub czasowym, co nie byłoby możliwe do wykonania przez organizację badawczą bez ponoszenia znacznych kosztów. Dla jakości naukowego wnioskowania większa ilość danych może zwiększyć precyzję statystyczną i moc analiz. Należy jednak pamiętać, że w takich badaniach mogą również wystąpić efekty pobierania próbek/gromadzenia danych, które mogą wpłynąć na jakość danych.