Rozradzanie szczupaka (Esox lucius) w warunkach kontrolowanych
Jacek Wolnicki, Justyna Sikorska
Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Szczupak (Esox lucius) jest czołowym drapieżnikiem zamieszkującym słodkowodne wody Eurazji i Ameryki Północnej, należącym do grupy gatunków ryb o największym znaczeniu w jeziorowej gospodarce rybackiej i wędkarskiej (fot. 1). Zarybienia tym gatunkiem prowadzone są przez niemalże każdego rybackiego użytkownika wód i stanowią znaczną część ich wartości (Szczepkowski i Szczepkowska 2008). Zarybienia szczupakiem w Polsce monitorowane są w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej (PBSSP) (kwestionariusze RRW-23). Zgodnie z zawartymi w kwestionariuszach danymi w latach 2004-2017 prowadzenie zarybień tym gatunkiem deklarowało średnio 265 podmiotów, stanowiących 74,40% wszystkich podmiotów prowadzących zarybienia wód otwartych. W sumie powierzchnia wód, do której wprowadzano materiał zarybieniowy w analizowanym okresie kształtowała się na poziomie 80,99% zarybianej w Polsce powierzchni, liczącej średnio 383717,33 ha (Mickiewicz i in. 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, Mickiewicz i Wołos 2019).
W analizowanym okresie prowadzono zarybienia wylęgiem, narybkiem letnim, narybkiem jesiennym, narybkiem 1+, kroczkiem, handlówką oraz selektami i tarlakami. Średnia ilość wpuszczanego do wód otwartych wylęgu i narybku letniego mierzona w mln sztuk kształtowała się na poziomie 143,18 i 19,66 (rys. 1). W przypadku pozostałych sortymentów znacznie dominował narybek jesienny. Jego ilość średnio wynosiła 107,82 tony rocznie, stanowiąc 87,24% wszystkich sortymentów z wyłączeniem wylęgu i narybku letniego. Średnia masa narybku 1+, kroczka, handlówki oraz selektów i tarlaków w analizowanym okresie wahała się na poziomie 15,77 tony rocznie (rys. 2) (Mickiewicz i in. 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, Mickiewicz i Wołos 2019).
Po przeliczeniu danych zawartych w kwestionariuszach RRW-23 na pieniądze, np. zgodnie z cennikiem materiału zarybieniowego dla obszaru działania Dyrektora RZGW Wód Polskich w Poznaniu (https://poznan.wody.gov.pl/images/Cennik-2021.pdf), w analizowanym okresie średnio rocznie wody śródlądowe Polski były zarybiane narybkiem letnim o wartości 4,92 mln zł, wylęgiem o wartości 3,15 mln zł oraz narybkiem jesiennym o wartości 2,59 mln zł. Wartość pozostałych sortymentów nie przekroczyła 0,29 mln zł.
Podczas analizy danych dotyczących produkcji materiału zarybieniowego szczupaka, szczególną uwagę należy zwrócić na produkcję wylęgu. Wielkość zarybień tym sortymentem od samego początku gromadzenia danych wykazuje tendencję wzrostową (rys. 1). Natomiast wielkość zarybień pozostałymi sortymentami utrzymuje się na tym samym poziomie. Systematyczny wzrost zapotrzebowania na wylęg szczupaka pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na tarlaki. Ponieważ zasób ten nie jest niewyczerpywalny, możliwość zapewnienia podaży materiału zarybieniowego będzie się wiązała ze zwiększeniem efektywności tarła prowadzonego w warunkach kontrolowanych. Na przykład poprzez stosowanie wspomagania hormonalnego i uwzględnienie w procedurze zapłodnienia płynów zapładniających.