Zawartość żołądków kormoranów (Phalacrocorax carbo) zasiedlających Polskę północno-wschodnią
Piotr Traczuk, Dariusz Ulikowski, Krystyna Kalinowska
Zakład Rybactwa Jeziorowego, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
Kormoran Phalacrocorax carbo (fot. 1) jest ptakiem rybożernym licznie zasiedlającym tereny północno-wschodniej Polski (Krzywosz i Traczuk 2013). Ma on znaczący wpływ na obfitość i strukturę zespołu ryb (Traczuk i Kapusta 2017), a tym samym na strukturę i dynamikę sieci troficznej ekosystemów wodnych (Seefelt i Gillingham 2006, Boström 2013, Napiórkowska-Krzebietke i in. 2020, 2021). Dieta kormorana zależy od sezonu, aktywności ptaków, odległości do miejsc żerowania, statusu troficznego zbiornika wodnego, warunków środowiskowych, dostępności, obfitości i struktury ryb (Seefelt i Gillingham 2006, Čech i in. 2008, Gwiazda i Amirowicz 2010, Krzywosz i Traczuk 2012, Gay-Siessegger 2014, Tverin i in. 2021), a także płci i wieku tych ptaków (Stewart i in. 2005). Zmiany klimatyczne mogą mieć również istotny wpływ na wybory żywieniowe kormorana (Tverin i in. 2021).
Skład diety kormorana określany jest za pomocą różnych technik, takich jak analiza wypluwek, ryb wykrztuszonych, zawartości żołądków, bezpośrednia obserwacja spożywania pokarmu i analiza molekularna pokarmu (Carss 1997, Barrett i in. 2007, Jepsen i in. 2010, Carss i in. 2012). Wszystkie powyższe metody nie są w pełni satysfakcjonujące i mają swoje specyficzne ograniczenia (Carss 1997).
Analiza zawartości żołądków pozwala na badanie stosunkowo świeżego materiału (Carss i in. 1997, Seefelt i Gillingham 2006, Oehm i in. 2016). Dostarcza też informacji o masie, wieku i płci ptaków oraz pasożytach występujących w przewodzie pokarmowym danego osobnika (Carss i in. 1997, Barrett i in. 2007). Połknięte ryby są w mniejszym stopniu strawione niż materiał pozostały w wypluwkach, co ułatwia identyfikację i oszacowanie wielkości ofiar (Barrett i in. 2007). W przypadku gdy np. nie ma możliwości zebrania wypluwek i gdy bezpośrednia obserwacja jest utrudniona, metoda zawartości żołądków może być jedynym sposobem oceny diety kormorana (Carss 1997). Jednym z najważniejszych ograniczeń tej metody jest konieczność uśmiercenia ptaków. Jednak badanie zawartości żołądków martwych osobników jest powszechną praktyką stosowaną w badaniach nad dietą ptaków (Oehm i in. 2016).