Wpływ zmian klimatycznych i gospodarki zarybieniowej na efektywność gospodarki rybackiej na podstawie informacji uzyskanych od rybackich użytkowników wód. Część 8
Marek Trella
Zakład Bioekonomiki Rybactwa, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza – PIB
Niniejszy artykuł powstał na podstawie rozprawy doktorskiej Marka Trelli pt. „Wpływ zmian klimatycznych i gospodarki zarybieniowej na efektywność gospodarki rybackiej na podstawie informacji uzyskanych od rybackich użytkowników wód”, dokumentującej wyniki badań opracowanych i omówionych w ramach siedmiu oryginalnych, spójnych tematycznie prac naukowych, opublikowanych w czasopiśmie naukowym Fisheries & Aquatic Life oraz jako rozdziały w recenzowanych monografiach naukowych.
Zmiany klimatyczne zachodzące na Ziemi w skali wieloletniej są coraz bardziej widoczne i interesują nie tylko naukowców z różnych dziedzin, ale także ludzi, których praca związana jest z obcowaniem z przyrodą, budzą też niepokój opinii publicznej, która domaga się podjęcia działań mających im przeciwdziałać (Le Treut i in. 2007). Międzyrządowy Zespół ds. Klimatu nie ma wątpliwości co do tego, że nasza planeta ogrzewa się głównie pod wpływem działalności człowieka, a w klimacie Ziemi zaszły gwałtowne i rozległe zmiany, niektóre z ich skutków mogą być już nieodwracalne (IPCC 2021). W ostatnich latach termin „zmiana klimatu” utożsamiany był głównie ze zjawiskiem globalnego ocieplenia, czyli wzrostem temperatury na powierzchni Ziemi, ale trzeba pamiętać, że rozważane były różne scenariusze, nawet te powodujące ochłodzenie powierzchni Ziemi (Collins i in. 2013). Najważniejszym problemem, na który zwrócili uwagę ankietowani użytkownicy jezior, był negatywny wpływ kormorana związany z ociepleniem klimatu, czyli jego dłuższe przebywanie na jeziorach, co w konsekwencji oznacza zwiększoną presję na rybostan. Kormoran w Polsce jest głównym konsumentem ryb na śródlądziu oraz zalewach przymorskich (Krzywosz i Traczuk 2012, Trella 2017a, Trella i Wołos 2021c), a zarazem potencjalnym zagrożeniem dla wielu populacji ryb w Polsce i wielu innych krajach (Švažas i in. 2011, Winkler i in. 2012, Heikinheimo i in. 2016, Trella i Mickiewicz 2016), a wraz z ogólnym wzrostem temperatury problem presji kormorana na rybostan jezior będzie się zwiększał (Lehikoinen i in. 2017). Obecnie zimy w Polsce należą do łagodnych, mrozy występują rzadko i krótko trwają, co powoduje zauważone i wysoko punktowane przez ankietowanych menedżerów skrócenie okresu trwałej pokrywy lodowej (Trella i Wołos 2021c). Większa trofia jezior oraz coraz wyższa temperatura wody może wpływać na zwiększenie biomasy ryb (Mooij i in. 2005), które są łatwą zdobyczą dla kormorana, co wydłuża okres przebywania kormoranów na jeziorach oraz zwiększa ich liczebność (White i in. 2015, Klimaszyk i Rzymski 2016). Do tego dochodzi, wykazane przez Napiórkowską-Krzebietke i in. (2020, 2021) na przykładzie 360-hektarowego jeziora Warnołty z najliczniejszą kolonią kormorana na rozległym Pojezierzu Mazurskim (1491 par lęgowych w 2016 r.), znaczne zwiększenie zawartości fosforu, stężenia chlorofilu a, występowanie intensywnego zakwitu sinic w wodzie jeziora, a w konsekwencji negatywne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemu wodnego.