Podchów ryb jesiotrowatych w różnych systemach hodowlanych
Iwona Piotrowska
Zakład Hodowli Ryb Jesiotrowatych w Pieczarkach, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. S. Sakowicza – PIB
Ryby jesiotrowate (Acipenseridae) zaliczane są do jednej z najstarszych grup kręgowców na świecie (Hung 2017, Kolman 2014). Niegdyś występowały powszechnie w wodach Eurazji oraz Ameryki Północnej. Z powodu silnego wpływu człowieka na środowisko naturalne oraz przełowienie, większość dzikich populacji jesiotrów wyginęła lub jest zagrożona wyginięciem (IUCN 2023). Wszystkie gatunki ryb jesiotrowatych są objęte ścisłą ochroną i w większości przypadków zakazem połowów (regulacje CITES). W poszczególnych krajach prowadzone są również programy mające na celu restytucję lub reintrodukcję jesiotrów w ich pierwotne obszary występowania, także w Polsce. Jednocześnie od lat 80. XX wieku dynamicznie rozwija się akwakultura tych ryb, umożliwiając zaspokojenie globalnego zapotrzebowania na mięso i kawior z legalnego źródła (Bronzi i in. 2019, EUMOFA 2023). Obecnie istniejące populacje mają niewielkie szanse na przetrwanie bez prowadzenia hodowli i zrównoważonych programów hodowlanych w warunkach kontrolowanych. Dlatego dynamicznie rozwijający się sektor akwakultury na świecie może wspomagać działania, związane z czynną ochroną zagrożonych i ginących gatunków ryb (Naylor i in. 2021). Globalna produkcja jesiotrów wynosi 123476 ton (EUMOFA 2023) (rys. 1), natomiast w Polsce 1000 ton (Lirski i Myszkowski 2021). Jesiotr syberyjski Acipenser baerii (Brandt 1896) (fot. 1) jest obecnie najpopularniejszym obiektem chowu wśród ryb jesiotrowatych w Polsce. Natomiast mniejsze znaczenie mają jesiotr rosyjski Acipenser gueldenstaedtii (Brandt i Ratzeburg) (fot. 2) oraz sterlet Acipenser ruthenus (L.) (fot. 3). Jedynym gatunkiem jesiotra, hodowanym w Polsce w celu restytucji, jest jesiotr ostronosy Acipenser oxyrinchus (Mitchill) (fot. 4) (Kolman i in. 2014). Rozwój akwakultury i poszukiwanie nowych atrakcyjnych obiektów chowu miały wpływ na tworzenie ukierunkowanych krzyżówek, które będą bardziej przystosowane do intensywnego chowu w warunkach kontrolowanych, o korzystniejszych cechach użytkowych, m.in. wyższym tempie wzrostu, przeżywalności i odporności (Dediu i in. 2021, Shivaramui in. 2020, Guo i in. 2011). Z hybrydami wiąże się jednak ryzyko niekontrolowanej hybrydyzacji w przypadku ich wykorzystania do sztucznego rozrodu bez prowadzonego znakowania i kontroli pochodzenia ryb.