Pstrąg tęczowy w akwakulturze
Joanna Grudniewska
Zakład Hodowli Ryb Łososiowatych, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. S. Sakowicza – PIB
Akwakultura oznacza hodowlę lub chów organizmów wodnych za pomocą technik opracowanych w celu zwiększenia produkcji powyżej naturalnej wydajności środowiska w sytuacji, gdy organizmy te pozostają własnością osoby fizycznej lub prawnej w ciągu całego okresu hodowli i chowu, do odłowu włącznie [Rozporządzenie PE i Rady (WE) nr 1380/2013 z dnia 11.12.2013 r., Dz U UE L. 354/22 z dnia 28.12.2013].
Zwiększony nacisk na zrównoważony rozwój, oczekiwania konsumentów, bezpieczeństwo i opłacalność hodowli ryb wymuszają ciągły rozwój nowych technologii. Akwakultura ma wpływ na środowisko, ale najnowocześniejsze metody i innowacje w hodowli ryb pozwalają na znaczne jego zmniejszenie w porównaniu do tradycyjnych metod chowu, co pozwala uzyskać bezpośrednie i wymierne korzyści.
Akwakultura jest jednym z najszybciej rozwijających się sektorów branży rolno-spożywczej. Posiada potencjał do dalszego wzrostu produkcji wysokiej jakości produktów rybnych, które stanowią bogate źródło wartościowego białka (10-25% w zależności od gatunku) oraz tłuszczu (0,2-35%), który u ryb łososiowatych jest szczególnie wartościowy pod względem odżywczym (Wilson 2002). Ryby łososiowate są również cennym elementem środowiska naturalnego ze względu na ich wysokie zróżnicowanie genetyczne (Skuza i in. 2010).
Tradycyjna, ekstensywna akwakultura prowadzona jest w Polsce na powierzchni 60-70 tys. ha, przez około 2000 podmiotów, wśród których jest około 200 podmiotów profesjonalnie zajmujących się chowem i hodowlą ryb, dla których są one głównym źródłem ich przychodów. W tradycyjnej, intensywnej akwakulturze ponad 100 podmiotów zajmuje się chowem i hodowlą ryb łososiowatych, jest około 50 wylęgarni i kilka obiektów jesiotrowych. Nowoczesna, intensywna akwakultura prowadzona jest w kilkunastu obiektach pstrągowych, w kilku obiektach hodowli suma afrykańskiego, łososia i węgorza.
Zgodnie z trendami światowymi również w Polsce wzrasta znaczenie akwakultury jako źródła zaopatrzenia konsumentów w ryby i inne organizmy wodne (Myszkowski 2023). Produkcja wszystkich gatunków ryb konsumpcyjnych z polskiej akwakultury w 2022 roku wyniosła 44,1 tys. ton i była porównywalna z rokiem 2021 (tab. 1), jednocześnie niższa o prawie 6 tys. ton w porównaniu do rekordowego roku 2020 (50 tys. ton). Produkcja wszystkich łososiowatych ryb (pstrągi, łososie, trocie) wyniosła w 2022 r. 22,52 tys. ton i była minimalnie niższa niż w roku 2021 (22,57 tys. ton). Produkcja pstrąga tęczowego w roku 2022 wynosiła 22,3 tys. ton i była wyższa o 2,4% w porównaniu do roku 2021, pozostałych łososiowatych (pstrąg źródlany, palia, łosoś, troć pstrąg potokowy) – 1,1 tys. ton (tab. 2).