A. Boroń, J. Kotusz, M. Przybylski 2002 - Koza, koza złotawa, piskorz - Wyd. IRS, s. 114
Wstęp
Cztery gatunki ryb naszej ichtiofauny słodkowodnej tj. koza Cobitis taenia L., koza złotawa Sabanejewia aurata (Fil.), piskorz Misgurnus fossilis (L.) i śliz Barbatula barbatula (L.) należą do nadrodziny Cobitoidea. Spośród wymienionych trzy pierwsze gatunki należą do rodziny Cobitidae, śliz natomiast należy do stosunkowo niedawno wydzielonej rodziny Balitoridae.W polskim nazewnictwie ichtiologicznym wciąż funkcjonują dwie równoznaczne nazwy określające rodzinę Cobitidae – piskorzowate i kozowate.Podobnie nie zadomowiła się jeszcze w naszym języku ojczystym nazwa nadrodziny Cobitoidea jako “kozowce” lub ewentualnie “piskorzowce”. Dlatego też w niniejszym opracowaniu proponujemy przyjęcie „kozowce”jako nazwy nadrodziny Cobitoidea.
Ryby te z powodu małych rozmiarów, jakie osiągają nie są obiektem zainteresowania wędkarzy czy rybaków. Wiodą skryty tryb życia, co wydaje się być ważkim powodem stosunkowo skromnego piśmiennictwa dotyczącego ich biologii. Nikła wiedza na ich temat jest bolączką nie tylko polskiej, ale i światowej nauki. Nie oznacza to jednak, że nie warto bliżej przyjrzeć się zagadnieniom związanym z tymi interesującymi pod wieloma względami gatunkami.
Wszystkie one podlegają w naszym kraju ochronie gatunkowej. Głównym powodem zagrożenia ryb kozowatych jest degradacja środowisk, jakie zamieszkują, wywołana postępującym zanieczyszczeniem i technokratycznym przekształcaniem środowiska.
Celem niniejszej monografii jest prezentacja kozowców występujących w Polsce, przedstawienie ich pozycji systematycznej, która w miarę postępujących badań ulega ciągłym modyfikacjom, opisanie wyglądu zewnętrznego, ubarwienia, podanie charakterystycznych cech anatomicznych oraz innych danych dotyczących ich biologii.
Spis treści
Wstęp
Stanowisko systematyczne
Charakterystyka rodziny kozowatych Cobitidae
Charakterystyka rodzaju Cobitis
Koza Cobitis taenia Linnaeus, 1758
Stanowisko systematyczne, synonimy, pochodzenie
Rozsiedlenie geograficzne
Cechy systematyczne kozy
Cechy cytogenetyczne
Morfologia
Ubarwienie
Cechy anatomiczne
Dymorfizm płciowy
Występowanie kozy w Polsce
Siedlisko
Rozród
Dojrzewanie
Czas i miejsce tarła
Rozwój gonad
Płodność
Zachowania tarłowe
Rozwój
Wiek i wzrost
Pokarm i odżywianie
Wrażliwość na czynniki środowiska
Koza złotawa Sabanejewia aurata (Filippi, 1865)
Stanowisko systematyczne, synonimy, pochodzenie
Rozsiedlenie geograficzne
Cechy systematyczne
Kariotyp
Morfologia
Ubarwienie
Cechy anatomiczne
Dymorfizm płciowy
Występowanie w Polsce
Siedlisko
Rozród
Rozwój
Pokarm
Wzrost
Wrażliwość na czynniki środowiska
Piskorz Misgurnus fossilis (Linnaeus, 1758)
Stanowisko systematyczne, synonimy i pochodzenie
Rozsiedlenie geograficzne
Cechy taksonomiczne
Kariotyp
Morfologia
Ubarwienie
Cechy anatomiczne
Dymorfizm płciowy
Występowanie w Polsce
Siedlisko
Rozród
Zachowania tarłowe
Rozwój
Pokarm
Wzrost
Wrażliwość na czynniki środowiska
Charakterystyka rodziny Balitoridae
Śliz - Barbatula barbatula (Linnaeus, 1758)
Stanowisko systematyczne, synonimy i pochodzenie
Rozsiedlenie geograficzne
Cechy systematyczne
Kariotyp
Morfologia
Ubarwienie
Cechy anatomiczne
Dymorfizm płciowy
Siedlisko
Rozród
Rozwój
Pokarm
Wzrost
Wrażliwość na czynniki środowiska
Pasożyty i choroby kozowców
Znaczenie gospodarcze i ochrona gatunkowa kozy, kozy złotawej,piskorza i śliza
Nazwy obcojęzyczne opisywanych ryb
Literatura
Indeks rzeczowy,nazw łacińskich oraz nazwisk