Jeziora Puszczy Boreckiej – stan ekosystemów i kierunki ochrony - Red. W. Białokoz, Ł. Chybowski, Wyd. IRS 2008, s. 95
Spis treści
Wprowadzenie
Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska - Charakterystyka całkowitej zlewni jeziora Litygajno
Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska - Ocena zlewni górnego Ełku (Łaźnej Strugi) i podatność jezior na degradację
Jakub Pyka, Barbara Błocka, Bogusław Zdanowski - Stan środowiska jezior Puszczy Boreckiej
Wanda Krzywosz, Andrzej Hutorowicz - Charakterystyka letniego fitoplanktonu w jeziorach Puszczy Boreckiej
Tadeusz Krzywosz, Joachim Radziej - Charakterystyka roślinności naczyniowej w jeziorach Puszczy Boreckiej
Witold Białokoz, Łucjan Chybowski - Charakterystyka ichtiofauny jezior Puszczy Boreckiej
Witold Białokoz - Ocena stanu ekosystemów i kierunki ochrony ekosystemów jeziornych
Literatura
Wprowadzenie
Puszcza Borecka, dzięki urozmaiconej rzeźbie terenu, zróżnicowaniu gleb i stosunków wodnych oraz położeniu na pograniczu wpływów klimatu atlantyckiego i kontynentalnego tworzy bogatą mozaikę różnorodnych środowisk, o relatywnie małym stopniu przekształceń antropogenicznych. Z tego powodu, Puszcza jest cennym obiektem przyrodniczym. Uznana została za ostoją ptaków o randze europejskiej i znajduje się na liście projektu Natura 2000. Na jej obszarze działa Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Instytutu Ochrony Środowiska.
W Puszczy Boreckiej dominują środowiska leśne, jednak znaczną powierzchnię, szczególnie we wschodniej części Puszczy, zajmują środowiska wodne. W tej części Puszczy leży grupa pięciu, relatywnie dużych jezior, tworzących zwarty kompleks. Są to jeziora: Szwałk Mały, Szwałk Wielki, Piłwąg, Łaźno i Litygajno. W zlewni bezpośredniej tych jezior znajdują się zabudowania letniskowych wsi: Czerwony Dwór, Szwałk, Borki, Mazury i Rogojny. Przez jeziora przepływa ciek, będący górnym fragmentem rzeki Ełk.
W latach 1992-1993 przeprowadzono pierwsze kompleksowe badania, obejmujące charakterystykę zlewni jezior, stosunków hydrograficznych, hydrologicznych, morfometrii i morfologii jezior, warunków fizyczno-chemicznych wód, makrofitów, fitoplanktonu, zooplanktonu i ichtiofauny. Wyniki tych badań, wraz z opisem zalecanych kierunków ochrony jezior, przedstawiono w pracy zbiorowej „Jeziora Parku Krajobrazowego Puszczy Boreckiej”, wydanej przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie jedynie w formie maszynopisu (Bajkiewicz-Grabowska i in. 1993). Skrócony opis tych wyników opublikował Murawa (1993). Były to pierwsze informacje o stanie środowiska jezior Puszczy. Stwierdzono w nich relatywnie dobry stan ekologiczny jezior, na ogół mało zakłócony czynnikami antropogenicznymi. Badania jezior powtórzono w latach 2001-2003, obejmując nimi wszystkie uprzednio zbadane elementy ekosystemów, z wyjątkiem zooplanktonu.
Celem prac było określenie stanu i tendencji zmian ekosystemów jezior: Szwałk Mały, Szwałk Wielki, Piłwąg, Łaźno i Litygajno.
Witold Białokoz, Łucjan Chybowski