Restytucja jesiotra bałtyckiego, 2007 - red. R. Kolman, Wyd. IRS, s. 53
Wstęp
Już od ponad dziesięciu lat w Instytucie Rybactwa Śródlądowego prowadzone są prace związane z restytucją jesiotra bałtyckiego. Początkowo miały one charakter przygotowawczy i polegały głównie na doskonaleniu biotechnologii rozrodu, inkubacji i chowu wylęgu oraz narybku różnych gatunków ryb jesiotrowatych w różnych warunkach środowiskowych, które w przyszłości mogły być zastosowane do wychowu materiału zarybieniowego.
W latach 2000-2002 podjęto nieudane próby przywozu z terenu Gruzji do Polski ikry zapłodnionej jesiotra zachodniego Acipenser sturio L., który jeszcze do roku 2002 był uważany za gatunek zasiedlający niegdyś Morze Bałtyckie (Kolman 1996, Kolman 2001).
Po roku 2002, tzn. po opublikowaniu wyników porównawczych badań genetycznych muzealnego materiału pobranego od ostatnich przedstawicieli jesiotra bałtyckiego (Ludwig i in. 2002), ostatecznie zmienił się pogląd na przynależność gatunkową wymarłej populacji jesiotra bałtyckiego. Wyniki tych badań pozwoliły jednoznacznie stwierdzić, że Morze Bałtyckie zasiedlał ostatnio jesiotr ostronosy Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus Mitchill, który obecnie występuje w północno-zachodnim rejonie Atlantyku i na tarło wchodzi do rzek Św. Jana i Św. Wawrzyńca. Pozwoliło to na rozpoczęcie następnego etapu prac przygotowawczych, a mianowicie importu z Kanady materiału wyjściowego w postaci ikry zapłodnionej, wylęgu i narybku jesiotra ostronosego.
Przywożony materiał znajduje się pod ścisłą kontrolą genetyczną, której celem jest utworzenie w przyszłości stada tarłowego tych ryb charakteryzującego się wysoką zmiennością genetyczną. Prowadzone są również prace eksperymentalne nad doskonaleniem biotechniki chowu stadiów młodocianych jesiotra ostronosego. Rozpoczęto badania nad behawiorem narybku jesiotra ostronosego w warunkach naturalnych, co było możliwe dzięki uzyskaniu finansowania z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ramach projektu SPO pt. „Program innowacyjny w zakresie badań nad restytucją jesiotra bałtyckiego i demonstracji uzyskanych wyników”.
Niniejsza monografia jest próbą podsumowania dotychczasowych prac związanych z restytucją jesiotra bałtyckiego, a na tym tle spopularyzowania idei restytucji wśród szerokich rzesz użytkowników wód, a szczególnie rzek, które przez szereg następnych lat będą zarybiane narybkiem jesiotra. Mamy nadzieję, że przekazane w monografii informacje przekonają Państwo do celowości rozpoczętych przez nas prac. A jeżeli tak, to prosimy o współpracę, która z waszej strony powinna polegać na wypuszczaniu z powrotem do rzeki złowionych poznakowanych osobników jesiotra ostronosego i informowania nas, zgodnie z załączoną ulotką, o fakcie ich złowienia.
Cel jest wspólny: wszyscy chcemy powrotu do naszych wód tych pięknych i cennych dla środowiska ryb.
Prof. dr hab. Ryszard Kolman
Spis treści
Wstęp 5
Ryszard Kolman - Jesiotr bałtycki powraca do naszych rzek 7
Anna Stankovič , Hanna Panagiotopoulou, Piotr Węgleński, Danijela Popovič - Badania genetyczne nad jesiotrem w związku z programem jego restytucji w wodach Polski 21
Mirosław Szczepkowski, Ryszard Kolman, Bożena Szczepkowska - Podchów wylęgu i narybku jesiotra ostronosego Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus Mitchill – wstępne wyniki i obserwacje 27
Andrzej Kapusta, Arkadiusz Duda, Ryszard Kolman - Metody badania wędrówek juwenilnych osobników jesiotra bałtyckiego, Acipenser oxyrinchus Mitchill w rzekach Drwęca i Drawa 37