Problematyka badawcza:
- doskonalenie metod sztucznego rozrodu drapieżnych ryb jeziorowych (tarło pozasezonowe i w naturalnym terminie rozradzania sandacza (Sander lucioperca), suma europejskiego (Silurus glanis), szczupaka (Esox lucius) i okonia (Perca fluviatilis). Określenie jakości biologicznej produktów płciowych pozyskiwanych od tarlaków hodowlanych (efekt domestykacji), przetrzymywanych w zamkniętych obiegach wody (obiegi recyrkulacyjne - RAS);
- badanie wpływu suplemantacji pasz (np. dodatki immunostymulujące, pre- i probiotyki) na nieswoiste komórkowe i humoralne mechanizmy obronne i jakość biologiczną materiału zarybieniowego produkowanego w RAS;
- określenie wpływu żywienia (np. dodatek do paszy tłuszczów i białek o różnym składzie chemicznym) na metabolizm tłuszczów i białek, ich magazynowanie, chemiczny skład ciała, wskaźniki hematologiczne i histologię narządów wewnętrznych ryb podchowywanych w RAS;
- analizowanie wpływu diety na wskaźniki sensoryczne, organoleptyczne i dietetyczne mięsa ryb tuczonych w RAS;
- weryfikacja jakości biologicznej i przydatności materiału zarybieniowego wyprodukowanego w warunkach ściśle kontrolowanych (RAS) do zarybień zbiorników naturalnych;
- pogłębianie wiedzy na temat uwarunkowań środowiskowych i technicznych determinujących efektywność podchowu larw, stadiów juwenalnych i tuczu ryb w RAS;
- określenie możliwości intensyfikacji produkcji ryb w RAS w oparciu o badania dotyczące konsumpcji tlenu i wydalania amoniaku przez ryby poddane oddziaływaniu różnych czynników biotycznych i abiotycznych;
- zastosowanie narzędzi inżynierii genomowej w akwakulturze (kontrola płci, poziom ploidalności, produkcja jednopłciowych stad ryb);
- znakowanie ryb;
- implementacja opracowanych metod (weryfikacja w skali technicznej).
Wyposażnie:
- obiegi recyrkulacyjne umożliwiające prowadzenie doświadczeń podchowowych w skali laboratoryjnej (fot.1), półtechnicznej (fot. 2) i technicznej (fot. 3);
- obieg recyrkulacyjny wyposażony w systemy termoregulacji (schładzania/podgrzewania wody) i oświetlenia umożliwiające prowadzenie stymulacji świetnej (fotoperiod) i termicznej rozrodu ryb (tarło pozasezonowe) (fot. 4);
- obiegi recyrkulacyjne wyposażone w system sond i komputerowy rejestrator parametrów wody. RAS wykorzystywany do pomiarów metabolizmu ryb (zapotrzebowanie tlenowe, produkcja amoniaku) w warunkach zbliżonych do produkcyjnych (fot. 5);
- aparatura umożliwiająca inaktywację genomu plemników, poddawanie ikry działaniu szoku termicznego, ciśnieniowego;
- urządzenia do kriokonserwacji nasienia ryb;
- eksperymentalne moduły wylęgarnicze umożliwiające przeprowadzenie wielowariantowych doświadczeń związanych z manipulacji genomowymi.
Projekty badawcze realizowane w ostatnich 5 latach
Tytuł projektu: Biotechniki kontrolowanego rozrodu i podchowu materiału zarybieniowego sandacza Sander lucioperca(L.). Projekt własny finansowany przez Komitet Badań Naukowych (Nr 3P06D02524). Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2003-2006).
Tytuł projektu: Wpływ 4-nonylfenolu podawanego w paszy na rozwój i funkcjonowanie układu płciowego ryb. Zadanie realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego KBN (PBZ-KBN-084/P06/2003) „Biotechnologiczne i fizjologiczne metody doskonalenia procesów rozrodu zwierząt w warunkach prawidłowego i zakłóconego środowiska” koordynowanego przez prof. dr hab. J. Strzeżka. Wykonawca - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2003-2006).
Tytuł projektu: Akwakultura drapieżnych ryb jeziorowych. Temat statutowy Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie (Nr 7/2001-2007). Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2001-2007).
Tytuł projektu: Akwakultura ryb jeziorowych. Temat statutowy Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie (Nr S007/2008-2012) - Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2008-2012).
Tytuł projektu: Zastosowanie metod biotechnologicznych w akwakulturze ryb. Temat statutowy Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie (Nr S026/2010-2012) - Kierownik projektu - dr M.J. Łuczyński, (termin realizacji: 2010-2012).
Tytuł projektu: Wpływ żywienia na efekty podchowu juwenalnego sandacza, Sander lucioperca (L.). Projekt promotorski finansowany przez MNiSW (Nr N311 042 31/3372). Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2006-2008).
Tytuł projektu: Application of medicinal herbs to improve stress resistance in pikeperch (Sander lucioperca) farmed in intensive systems. Projekt finansowany przez MNiSW w ramach umowy międzyrządowej: Porozumienie o Współpracy Naukowej i Technicznej między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisane 19 listopada 1996 r. w Warszawie (projekt Nr 2/2005). Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2006-2007).
Tytuł projektu: Projekt innowacyjny w zakresie stymulowania produkcji materiału zarybieniowego cennych gatunków ryb, ze szczególnym uwzględnieniem szczupaka. Projekt realizowany w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” (Nr 00021-61535-OR1400007/06). Kierownik projektu - dr M.J. Łuczyński, (termin realizacji: 2007-2008).
Tytuł projektu: Development of biotechniques of the controlled reproduction and cultivation of European pikeperch (Sander lucioperca) and Volga perch (Sander volgensis). Projekt finansowany przez MNiSW w ramach umowy międzyrządowej: Porozumienie o Współpracy Naukowej i Technicznej między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Węgierską, podpisane 19 listopada 1996 r. w Warszawie (projekt Nr 3/2008). Kierownik projektu - prof. dr hab. Zdzisław Zakęś, (termin realizacji: 2008-2009).
Tytuł projektu – Zastosowanie metod inżynierii genomowej, kontrolowanego rozrodu oraz doskonalenie metod profilaktyki i technik podchowu w celu zwiększenia produkcji materiału zarybieniowego okonia, Perca fluviatilis L.Projekt własny finansowany przez MNiSW (Nr N N311 2453 33). Kierownik projektu - dr Andrzej Szczerbowski, (termin realizacji: 2007-2010).
Tytuł projektu – Znaczenie kwasu arachidonowego i aktywności cyklooksygenazy 1 i 2 w rozrodzie ryb na przykładzie medaki, Oryzias latipes.Projekt własny finansowany przez MNiSW (Nr N N311 251137). Kierownik projektu - dr Agata Kowalska, (termin realizacji: 2009-2012).
Działalność usługowa:
- testowanie nowych diet i dodatków do pasz dla ryb (np. granulaty interwencyjne), preparatów hormonalnych do stymulacji rozrodu ryb;
- opracowanie rozwiązań technicznych w obiektach wylęgarniczo-podchowalniczych;
- ekspertyzy i opinie dotyczące szeroko rozumianego wylęgarnictwa;
- wdrażanie opracowanych w ZA metod i rozwiązań w praktyce (nadzór fachowy);
- szkolenia w zakresie rozrodu i podchowu ryb.
Wykaz ważniejszych publikacji:
Oryginalne prace twórcze:
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J.C. Jr., Nissen S., Trapkowska S., Głąbski E., Kazuń K., Kowalska A., Terech-Majewska E. 2005 – The effect of feedeing the leucine metabolite β-hydroxy-βmethylbutyrate (HMB) on cell-mediated immunity and protection against Yersinia ruckeri in pikeperch, (Sander lucioperca) – Aquaculture Research 36: 16-21.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K. 2005 – Artificial spawning of pikeperch (Sander lucioperca (L.)) stimulated with human chorionic gonadotropin (hCG) and mammalian GnRH anologue with a dopamine inhibitor – Archives of Polish Fisheries 13(1): 63-75.
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Ulikowski D., Kowalska A. 2005 – Fatty acids profile in dorsal and ventral sections of fillets from European catfish (Silurus glanis L.) fed various feeds – Archives of Polish Fisheries 13(1): 17-29.
Demska-Zakęś K., Zakęś Z., Roszuk J. 2005 – The use of tannic acid to remove adhesiveness from pikeperch, Sander lucioperca, eggs – Aquaculture Research 36: 1458-1464.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K. 2005 – Oxygen consumption and ammonia excretion by Eurasian perch (Perca fluviatilis L.) reared under optimal thermal conditions – Archives of Polish Fisheries 13: 251-259.
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J.C. Jr., Nissen S., Trapkowska S., Głąbski E., Kowalska A., Kazuń K., Terech-Majewska E. 2006 – Influence of β-hydroxy-β-methylbutyrate on nonspecific humoral defence mechanisms and protection against furunculosis in pikeperch (Sander lucioperca) – Aquaculture Research 37: 127-131.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K., Jarocki P., Stawecki K. 2006 – The effect of feeding on oxygen consumption and ammonia excretion of juvenile tench Tinca tinca (L.) reared in a water recirculating system – Aquaculture International 14: 127-140.
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J.C.Jr., Nissen S., Kazuń K., Głąbski E. 2006 – The influence of β-hydroxy-β-methylbutyrate (HMB) on cell-mediated immunity in tench Tinca tinca (L.): in vitro and in vivo study – Aquaculture International 14: 153-161.
Zakęś Z., Kowalska A., Czerniak S., Demska-Zakęś K. 2006 – Effects of feeding frequency on growth and size variation of juvenile pikeperch, Sander lucioperca (L.) – Czech Journal of Animal Science 51:(2): 85-91.
Kowalska A., Zakęś Z., Demska – Zakęś K. 2006 – The impact of feeding on the results of rearing larval pikeperch, Sander lucioperca (L.), with regard to the development of the digestive tract – Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Fisheries 9(2), art-05.html.
Popek W., Dietrich G., Glogowski J, Demska-Zakęś K., Drąg –Kozak E., Sionkowski J., Łuszczek-Trojan E., Epler P., Demianowicz W., Sarosiek B., Kowalski R., Jankun M., Zakęś Z., Król J., Czerniak S., Szczepkowski M. 2006 – Influence of heavy metals and 4-nonylphenol on reproductive in fish – Reproductive Biology 6(1): 175-188.
Demska-Zakęś K., Zakęś Z. 2006 – Induction of testies-ova in pikeperch (Sander lucioperca (L.)) exposed to 4-nonylphenol - Archives of Polish Fisheries 14(1): 29-39.
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Szczepkowski M., Wunderlich K. 2006 – The impact of diet on the slaughter field, proximate composition, and fatty acids profile of filet of tench (Tinca tinca (L.) – Archives of Polish Fisheries 14(2): 195-211.
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Ulikowski D., Kowalska A. 2007 – Slaughter value and flesh characteristics of European catfish (Silurus glanis) fed natural and formulated feed under different rearing conditions – European Food Research and Technology 224: 453-459.
Szkudlarek M., Zakęś Z. 2007 – Effect of stocking density on survival and growth performance of pikeperch, Sander lucioperca (L.), larvae under controlled conditions - Aquaculture International 15(1): 67-81.
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Szczepkowski M., Kowalska A. 2007 – Slaughter yield, proximate composition, and flesh color of cultivated and wild perch (Perca fluviatilis L.) – Czech Journal of Animal Science 52(8): 260-267.
Zakęś Z. 2007 - Out-of-season spawning of cultured pikeperch (Sander lucioperca (L.)) – Aquaculture Research 38: 1419-1427.
Zakęś Z., Szczepkowski M., Demska-Zakęś K., Jesiołowski M. 2007 – Oxygen consumption and ammonia excretion by juvenile pike, Esox lucius L. – Archives of Polish Fisheries 15(2): 79-92.
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Szczepkowski M. 2008 – Fatty acids composition of wild and cultured northern pike (Esox lucius) – Journal of Applied Ichthyology 24: 196-201.
Zakęś Z., Kowalska A., Demska-Zakęś K., Jeney G., Jeney Z. 2008 - Effect of two medicinal herbs (Astragalus radix and Lonicera japonica) on the growth performance and body composition of juvenile pikeperch (Sander lucioperca (L.)) – Aquaculture Research 39: 1149-1160.
Szczepkowski M., Zakęś Z., Kozłowski M., Piotrowska I., Szczepkowska B., Wunderlich K. 2009 – Wpływ stosowania dużych zagęszczeń obsad wylęgu sandacza (Sander lucioperca) na efekty jego podchowu w skali półtechnicznej – Komunikaty Rybackie 1: 1-4.
Siwicki A.K., Zakęś Z., Terech-Majewska E., Kowalska A., Małaczewska J. 2009 - Supplementing the feed of pikeperch [Sander lucioperca (L.)] juveniles with MacroGard and its influence on nonspecific cellular and humoral defense mechanisms - Aquaculture Research 40(4): 405-411.
SzabóG., MüllerT., MolnárT., SudárG., Zakes Z., HanczC. 2009 - The effect of different daily rations on the growth and total body composition of Volga pikeperch (Sander volgensis Gmelin 1788) under intensive culture conditions - Acta Agraria Kaposváriensis 13(1): 37-46 (in Hungarian with English summary).
Kozłowski M., Szczepkowski M., Wunderlich K., Piotrowska I., Zakęś Z. 2009 - Efekty podchowu juwenalnego sandacza (Sander lucioperca) w różnych typach basenów – Komunikaty Rybackie 6: 6-10.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K. 2009 - Controlled reproduction of pikeperch Sander lucioperca (L.): a review - Archives of Polish Fisheries 17: 153-170.
Kowalska A., Zakęś Z. 2009 - Effectiveness of rearing juvenile pikeperch Sander lucioperca (L.) fed feeds supplemented with fish oil, linseed oil, or peanut oil - Archives of Polish Fisheries 17: 305-311.
Zakęś Z., Jankowska B., Jarmołowicz S., Żmijewski T., Partyka K., Demska-Zakęś K. 2009 - Effects of different dietary fatty acids profiles on the growth performance and body composition of juvenile tench (Tinca tinca (L.)) – Reviews in Fish Biology and Fisheries, doi: 10.1007/s11160-009-9146-x.
Siwicki A.K., Zakęś Z., Terech-Majewska-E., Kazuń K., Lepa A., Głąbski E. 2009 - Dietary Macrogard reduces Aeromonas hydrophila mortality in tench (Tinca tinca) through the activation of cellular and humoral defence mechanisms. Reviews in Fish Biology and Fisheries, doi: 10.1007/s11160-009-9133-2.
Kowalska A., Zakęś Z., Jankowska B., Siwicki A. 2009 - Substituting vegetable oil for fish oil in pikeperch diets: the impact on growth, internal organ histology, blood biochemical parameters, and proximate composition - Aquaculture Nutrition, doi: 10.1111/j.1365-2095.2009.00744.x
Jankowska B., Zakęś Z., Żmijewski T., Szczepkowski M. 2010 – Fatty acids profile of muscles, liver and mesenteric fat in wild and reared perch (Perca fluviatilis L.) – Food Chemistry 118: 764-768.
Kowalska A., Zakęś Z., Jankowska B., Siwicki A. 2010 - Impact of diets with vegetable oils on the growth, histological structure of internal organs, biochemical blood parameters, and proximate composition of pikeperch Sander lucioperca (L.) – Aquaculture, doi: 10.1016/j.aquaculture.2010.01.02
Zakęś Z. 2005 (red.) – Rozród, podchów, profilaktyka ryb sumokształtnych innych gatunków - Wydawnictwo IRS, Olsztyn, 240 s.
Kamler E., Wolnicki J., Zakęś Z. 2006 (red.) - Procedings of the IVth International Workshop on Biology and Culture of the Tench Tinca Tinca (L.). Aquaculture International 2006(1), 218 s.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K., Wolnicki J. 2006 (red.) – Rozród, podchów, profilaktyka ryb karpiowatych i innych gatunków – Wydawnictw IRS, Olsztyn, 372 s.
Wolnicki J., Zakęś Z., Kamiński R. 2007 (red.) – Rozród, podchów, profilaktyka ryb jeziorowych i innych gatunków - Wydawnictwo IRS, Olsztyn, 275 s.
Zakęś Z., Wolnicki J., Demska-Zakęś K., Kamiński R., Ulikowski D. 2008 (red.) – Biotechnologia w akwakulturze - Wydawnictwo IRS, Olsztyn, 410 s.
Zakęś Z., Demska-Zakęś K., Kowalska A., Ulikowski D. 2009 (red.) – Rozród podchów profilaktyka ryb łososiowatych i innych gatunków. Wydawnictwo IRS, Olsztyn, 356 s.
Zakęś Z. 2009 – Sandacz. Chów i hodowla. Poradnik hodowcy. Wydawnictwo IRS, Olsztyn, 203 s.