Zakres działalności Zakładu obejmuje dwa główne kierunki: działalność naukową i wdrożeniowo-usługową. W ramach działalności naukowej Zakład realizuje następujące kierunki badawcze:
- doskonalenie metod ochrony zdrowia ryb w różnych systemach chowu (Temat Statutowy S-004),
- badania nad wpływem skażenia środowiska na stan zdrowotny i kondycyjny ryb, ze szczególnym uwzględnieniem układu odpornościowego,
- doskonalenie metod wczesnego diagnozowania chorób wirusowych i bakteryjnych ryb przy użyciu metod immunologicznych oraz najnowszych osiągnięć biologii molekularnej (PCR),
- zastosowanie syntetycznych i naturalnych immunostymulatorów w profilaktyce chorób ryb,
- poszukiwanie nowych preparatów farmakologicznych wysoce skutecznych w profilaktyce i terapii chorób infekcyjnych ryb,
- doskonalenie metod immunoprofilaktyki swoistej przez wprowadzanie nowych szczepionek i autoszczepionek w akwakulturze,
- modulowanie odporności nieswoistej przy immunosupresji indukowanej skażeniem środowiska jako metoda przeciwdziałania presji środowiska na stan zdrowotny ryb i odporność przeciwzakaźną,
- poszukiwanie środków antystresowych do zastosowania w różnych systemach chowu i hodowli ryb.
W ramach Zakładu funkcjonują następujące laboratoria:
1. Weterynaryjne Laboratorium Diagnostyczne – Diagnostyka Chorób Ryb Hodowlanych i Akwariowych prowadzące badania diagnostyczne dotyczące izolacji i identyfikacji pasożytów, grzybów oraz bakterii patogennych dla ryb z określaniem ich wrażliwości na antybiotyki. Laboratorium posiada oddzielną pożywkarnię oraz wyposażone jest w sprzęt laboratoryjny niezbędny do prowadzenia badań bakteriologicznych i parazytologicznych;
2. Laboratorium Diagnostyki Molekularnej wyposażone w najnowszą aparaturę do prowadzenia badań diagnostycznych chorób wirusowych wywołanych przez wirusy RNA i DNA z zastosowaniem technik PCR;
3. Laboratorium Immunodiagnostyki, które prowadzi badania dotyczące określenia aktywności nieswoistych komórkowych i humoralnych mechanizmów obronnych oraz odporności przeciwzakaźnej. Szczególnie istotne są badania nad aktywnością metaboliczną i fagocytarną komórek PMN i MN oraz dotyczące odpowiedzi proliferacyjnej limfocytów stymulowanych mitogenami. W ramach działalności tego laboratorium określane są również parametry hematologiczne oraz biochemiczne jak: aktywność białek ostrej fazy (Cp, CRP), poziom kortyzolu, mleczanów, glukozy, aktywność enzymów wątrobowych z zastosowaniem metod spektrofotometrycznych oraz ELISA.
W ramach współpracy z ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą Zakład realizował dotąd 8 programów badawczych. Na szczególną uwagę zasługują następujące programy realizowane we współpracy z:
- United Sates Department of the Interior – project MR/USDA-91-66 pt "Immunization of fish – Inducing protection against diseases in Salmonids and Cyprinids with immunostimulants" (1991-1995)
- FAO – Project GCP/INT/526/JPN "Fish Diseases Diagnosis and preventions Methods" (1993-1995),
- INRA – Project Franco/Polonaise (INRA ATP H3) "Effet des Polluants de l'Environnement sur le Systeme Immunitaire des Poissons" (1991-1995).
- Projekt badawczy Nr 5PO6E 055 14 „Doskonalenie metod ochrony zdrowia ryb w warunkach intensywnego chowu” (1998 – 2000),
- Projekt Nr 00001-61535-OR0700001/05 „Program Innowacyjny w zakresie badań, demonstracji wyników i szkoleń dotyczących opracowania i wdrożenia technik i technologii poprawy jakości produktu chowu i hodowli ryb, ze szczególnym uwzględnieniem dobrostanu zwierząt” (2005-2006)
W ramach współpracy naukowej Zakład współpracuje z ośrodkami naukowymi z USA, Francji, Japonii, Holandii, Finlandii, Szwecji, Danii, Izraela, Czech i Węgier. Aktualnie realizuje badania naukowe we współpracy z następującymi ośrodkami:
- Department of Animal Sciences, Iowa State University, USA,
- Metabolic Technologies Inc. Ames, USA,
- Toyama Research Institute, Namerikawa, Japonia
- Nika Health Products, USA,
- Laboratoire Departemental d'Analyses LDA39, Francja
- Katedrą Chorób Zakaźnych i Inwazyjnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie,
- Zespołem Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie,
- Katedrą Fizjologii i Toksykologii KUL w Lublinie,
- Wojskowym Instytutem Higieny i Epidemiologii w Warszawie,
- Zakładem Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN w Gołyszu
W 1995 roku zespół badawczy Zakładu kierowany przez prof. dr hab. Andrzeja K. Siwickiego otrzymał wyróżnienie "Certificate of Appreciation" przyznane przez United States Department of the Interior za wybitne osiągnięcia naukowe realizowane we współpracy z ośrodkami amerykańskimi nad opracowaniem skutecznej metody stymulowania odporności przeciwzakaźnej u ryb.
Dorobek naukowy Zakładu zamyka się liczbą ponad 700 publikacji i doniesień naukowych, w tym 200 opublikowanych w karentowych czasopismach z IF. Równocześnie przygotowano 7 opracowań zwartych, w tym książkę pt. "Choroby Ryb Hodowlanych", która zdobyła ogromną popularność wśród ichtiologów i ichtiopatologów.
Wykaz najważniejszych publikacji z ostatniej dekady:
Siwicki A.K., Fuller J., Nissen S., Morand M., Pozet F., Vincent F., Kazuń B. 2004. Effect of HMB (b-Hydroxy-b-Methylbutyrate) on in vitro proliferative response of sheatfish (Silurus glanis) and catfish (Ictalurus melas) lymphocytes stimulated by mitogens. Acta Vet. Brno, 73, 119-122
Siwicki A.K., Pozet F., Morand M., Kazuń K., Głąbski E., Trapkowska S. 2004. Atypical bacterial gill disease in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss): influence on non specific humoral defence mechanisms. Arch. Pol. Fish. 12, 5-12
Siwicki A.K., Terech-Majewska E., Szarek J., Trapkowska S., Kazuń B. 2004. Pathogenesis of Birnaviridae – influence of infectious pancreatic necrosis virus (IPNV) on cell-mediated immunity, total Ig level and lysozyme activity in Salmonid. Pol. J. Vet. Sci., 3, 127-129
Siwicki A.K., Morand M., Kazuń B., Trapkowska S. 2004. Immunopathogenesis of herpesviruses: influence of channel catfish herpesvirus (CCHV) on macrophage and lymphocyte activity – in vitro comparative study. Pol. J. Vet. Sci., 3, 123-125
Siwicki A.K., Kazuń K., Głąbski E., Terech-Majewska E., Baranowski P., Trapkowska S. 2004. The effect of beta-1.3/1.6-glucan in diets on the effectiveness of anti-Yersinia ruckeri vaccine – an experimental study in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Pol. J. Food Nutr. Sci., 13/54, 59 – 61
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J., Nissen S., Trapkowska S., Głąbski E., Kazuń K., Kowalska A., Terech-Majewska E. 2005. The effect of feeding the leucine metabolite b-hydroxy-b-methylbutyrate (HMB) on cell-mediated immunity and protection against Yersinia ruckeri in pikeperch (Sander lucioperca). Aquaculture Research 36, 16-21
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J., Nissen S., Trapkowska S., Głąbski E., Kowalska A., Kazuń K., Terech-Majewska E. 2005. Influence of b-hydroxy-b-methylbutyrate on nonspecific humoral defence mechanisms and protection against furunculosis in pikeperch (Sander lucioperca). Aquaculture Research 1-5
Siwicki A.K., Zakęś Z., Fuller J., Nissen S., Kazuń K., Głąbski E. 2005. The influence of b-hydroxy-b-methylbutyrate (HMB) on cell-mediated immunity in tench Tinca tinca (L.): in vitro and in vivo study. Aquaculture International – DOI – 10.1007/s10499-005-9021-2
Siwicki A.K., Terech-Majewska E., Grudniewska J., Małaczewska J., Kazuń K., Lepa A. 2009. Influence of deltamethrin on nonspecific cellular and humoral defence mechanisms in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Environmental Toxicology and Chemistry 12, 1-3.
Rakus K., Wiegrrtjes G.F., Adamek M., Siwicki A.K., Lepa A., Irnazarow I. 2009. Resistance of common carp (Cyprinus carpio L.) to Cyprinid herpesvirus-3 is influenced by major histocompatability (MH) class II B gene polymorphism. Fish and Shellfish Immunology 26, 737-743.
Siwicki A.K., Zakęś Z., Terech-Majewska E., Kazuń K., Głąbski E. 2009. Dietary Macrogard reduces Aeromonas hydrophila mortality in tench (Tinca tinca) through the activation of cellular and humoral defence mechanisms. Reviewes in Fish Biology and Fisheries, DOI 10.1007/s11160-009-9133-2
Działalność wdrożeniowo-usługowa
W ramach działalności wdrożeniowo-usługowej Zakład prowadzi od 1986 roku jako pierwszy ośrodek w Polsce badania nad wczesnym diagnozowaniem chorób wirusowych ryb, ze szczególnym uwzględnieniem szybkich metod diagnostycznych (ISPA, IE), a od 1993 roku prowadzi systematyczne badania na terenie kraju w zakresie wczesnego diagnozowania chorób wirusowych i bakteryjnych powodujących największe straty w hodowli (VHS, IPN, SVC, furunkuloza, jersinioza). Od 2003 roku rozpoczęto w Zakładzie ukierunkowaną diagnostykę chorób wywoływanych przez herpeswirusy (KHV/CNGV). Równocześnie Zakład wdraża po praktyki nowe metody ochrony zdrowia ryb przez stosowanie immunoprofilaktyki nieswoistej i swoistej u tarlaków, wylęgu, narybku hodowanego w różnych systemach. Szczególnie istotne są zabiegi mające na celu ograniczenie stosowania antybiotyków w akwakulturze. Opracowano również receptury granulatów interwencyjnych zawierających szczepionki, antybiotyki i inne chemioterapeutyki stosowane w chowie i hodowli ryb. Zakład prowadzi również badania nad oceną stanu kondycyjnego i zdrowotnego ryb pochodzących z tzw. wód otwartych (rzeki, jeziora) oraz uczestniczy w ocenie stanu zdrowotnego ryb zasiedlających wody w obrębie parków narodowych.
W Zakładzie opracowano wysoce skuteczne preparaty do znieczulenia ogólnego ryb. Dotyczy to preparatów Propanidid i Propiscin, które znalazły powszechne zastosowanie w praktyce rybackiej. Równocześnie wprowadzono do praktyki preparat Relanimal, który okazał się wysoce przydatny w ograniczaniu strat powodowanych stresem polietiologicznym w różnych systemach chowu ryb.
W ostatnich latach opracowano nowej generacji preparat immunomodulujący o nazwie BIOIMMUNO, który wykazuje dużą skuteczność w profilaktyce chorób wirusowych i bakteryjnych ryb.
Z dniem 1.01.2006 powołano w Instytucie Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie Weterynaryjne Laboratorium Diagnostyki Chorób Ryb Hodowlanych i Akwariowych, które zostało wpisane do rejestru przez Warmińsko-Mazurską Izbę Lekarsko-Weterynaryjną pod numerem ewidencyjnym 240. Laboratorium wykonuje badania diagnostyczne w zakresie chorób ryb hodowlanych i akwariowych oraz prowadzi działalność usługową dotyczącą ochrony zdrowia ryb na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.