Tytuł przedsięwzięcia
Modernizacja i rozbudowa infrastruktury badawczej IRS-PIB dedykowanej prowadzeniu badań w zakresie dywersyfikacji gatunkowej, wdrażania postępu biologicznego oraz udomowienia ryb związanych z rozwojem zrównoważonej i zasobooszczędnej akwakultury słodkowodnej
Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków finansowych pochodzących z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności w zakresie realizacji przedsięwzięcia rozbudowy publicznego zaplecza analityczno–laboratoryjnego w sektorze rolno–spożywczym w ramach części inwestycji A2.4.1 „Inwestycje w rozbudowę potencjału badawczego dotyczącego budowy lub modernizacji laboratoriów instytutów nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.”
Umowa o dofinansowanie nr IRS.KPOD.01.19-IP.04-0018/23 zawarta została w dniu 7 grudnia 2023 roku.
Wartość przedsięwzięcia ogółem: 2 561 387,35 PLN
Wartość dofinansowania z UE: 2 111 331,17 PLN
Uzasadnienie realizacji przedsięwzięcia
Jednym z istotnych warunków rozwoju zrównoważonej i zasobooszczędnej akwakultury jest szersze wprowadzenie do akwakultury badań z zakresu biotechnologii, rozumianej jako multidyscyplinarne działania łączące nowoczesne technologie produkcji ryb (np. RAS) oraz najnowsze zdobycze współczesnej nauki oparte o wiedzę zdobytą na podstawie wiarygodnych analiz prowadzonych badań. Zastosowanie biotechnologii w hodowli ryb, w swoim założeniu, ma na celu podejmowanie badań naukowych i realizowanie prac badawczo-rozwojowych związanych z rozwiązywaniem problemów dotyczących rozrodu ryb i larwikultury, zwiększenia wartości produkcyjnych ryb hodowlanych, poprawę efektywności udomawiania ryb jak również wspomaganie programów hodowlanych. Innymi słowy, stosowanie biotechnologii w akwakulturze tworzy podstawy dla ciągłego postępu biologicznego, dając zupełnie nowe możliwości dla całego sektora identyfikując czynniki ograniczające jego rozwój na podstawie dogłębnych badań naukowych na różnych poziomach (zaczynając od poziomu komórkowego, biorąc następnie pod uwagę cały organizm, a na funkcjonowaniu całego systemu hodowlanego kończąc). W dalszej kolejności dąży do wypracowywania odpowiednich rozwiązań, które mają na celu uwolnienie potencjału dotyczącego produkcji żywności charakteryzującej się wysoką jakością i zasobooszczędnością. Wykorzystanie najnowszych zdobyczy naukowych i analitycznych ma także ogromne znaczenie przy wprowadzaniu nowych gatunków do akwakultury. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że to właśnie dywersyfikacja w oparciu o gatunki natywne i wysoko cenione przez konsumentów, jest priorytetem rozwoju sektora akwakultury słodkowodnej w skali całej Unii Europejskiej. Ma to szczególne znaczenie w kontekście ostatnich wydarzeń związanych z pandemią SARS-CoV-2, gdzie produkcja lokalna nabrała ogromnej wartości we wrażliwym łańcuchu dostaw żywności dla krajów lub regionów objętych specjalnymi obostrzeniami. Z tej perspektywy jednym z najważniejszych problemów badawczych jest domestykacja ryb. Udomowienie danego gatunku definiuje się jako proces, w wyniku którego zwierzę przystosowuje się do warunków hodowlanych wytworzonych i „oferowanych” mu przez człowieka. Najnowsze badania z zakresu genetyki, fizjologii i behawioru ukazały wysoki stopień i złożoność zmian biologicznych u ryb poddanych procesowi domestykacji. Prawdopodobnie za taki stan rzeczy odpowiedzialne są liczne modyfikacje poszczególnych genów następujące na przestrzeni kolejnych pokoleń wskutek zmian wywołanych przez sztucznie wytworzone środowisko ich życia. Te zmiany (pozytywne albo negatywne z punktu widzenia hodowcy), mają następnie istotne implikacje na poziomie całego genomu a w konsekwencji fizjologii ryb i prowadzą do istotnych zmian fenotypowych warunkujących efektywną adaptację do warunków hodowlanych. Proces ten u wielu gatunków ryb słodkowodnych nie jest jednak do końca poznany, co utrudnia z jednej strony zrozumienie skutków domestykacji, a z drugiej określenie czynników mogących decydować o tempie i kierunku w jakim ona przebiega. Z całą pewnością jednak jest to kluczowy proces decydujący o sukcesie hodowlanym poszczególnych gatunków przeznaczonych do hodowli komercyjnej.
Cel przedsięwzięcia
Modernizacja i doposażenie aparaturowe istniejącego Laboratorium Biologii i Hodowli Ryb oraz utworzenie nowego Laboratorium Biotechnologii Rozrodu i Oceny Jakości Gamet Ryb mają na celu zachowanie ciągłości działalności badawczej IRS-PIB w zakresie:
- tworzenia postępu biologicznego dotyczącego doskonalenia i standaryzowania istniejących programów hodowlanych oraz tworzenia nowych dla gatunków pozostających w kręgu zainteresowania sektora akwakultury,
- opracowywania i udoskonalania protokołów związanych z kontrolowanym rozrodem ryb i oceną jakości ich gamet,
- identyfikacji mechanizmów warunkujących efektywność procesu domestykacji poszczególnych gatunków ryb na poziomie genetycznym, fizjologicznym i behawioralnym,
Cel ten zostanie osiągnięty poprzez realizacje następujących zadań:
Zadanie 1. Modernizacja Laboratorium Biologii i Hodowli Ryb.
Zadanie 2. Doposażenie Laboratorium Biologii i Hodowli Ryb w specjalistyczną aparaturę badawczą.
Zadanie 3. Adaptacja pomieszczenia biurowego na potrzeby utworzenia nowego Laboratorium Biotechnologii Rozrodu i Oceny Jakości Gamet Ryb.
Zadanie 3. Wyposażenie Laboratorium Biotechnologii Rozrodu i Oceny Jakości Gamet Ryb w specjalistyczną aparaturę badawczą.